"Motywacja do zmiany zachowań ryzykownych w chorobie" autorstwa Jolanty Życińskiej
O tym, że zagrożenie wystąpienia choroby i jej powikłań nie jest wystarczającym powodem wykonywania zaleceń lekarskich, przekonał się w latach 50. XX w. rząd Stanów Zjednoczonych, gdy Amerykanie nie korzystali z darmowych szczepień przeciwko chorobie Heinego-Medina. Podobnie diagnoza choroby przewlekłej i jej powikłań nie jest dla pacjentów wystarczającym powodem zmiany wysokotłuszczowej diety, siedzącego trybu życia czy rzucenia palenia. Zachowania ryzykowne sa przyczyną wzrostu zapadalności na choroby układu krążenia, nowotwory, choroby układu oddechowego i cukrzycę - odpowiedzialne za prawie 70% zgonów. Obecnie, tak jak ponad sześć dekad temu, wyjaśnienia problemu niestosowania się do zaleceń lekarskich poszukuje się na gruncie teorii i praktyki psychologicznej.
Celem publikacji Jolanty Życińskiej jest zbudowanie modelu integrującego dominujące podejścia teoretyczne dotyczące motywowania do zmiany zachowań ryzykownych. Pierwsze z nich to teoria społeczno-poznawcza Alberta Bandury oraz jej rozwinięcie - procesualny model działań zdrowotnych Ralfa Schwarzera. Drugie ujęcie to teoria autodeterminacji Edwarda L. Deciego i Richarda M. Ryana. Wybór tych podejść został dokonany nie tylko ze względu na bogatą dokumentację empiryczną, lecz także z uwagi na ich zastosowanie w pracy z pacjentami chorymi przewlekle.
W publikacji omówiono wytyczne dotyczące zmiany zachowań rzykownych w chorobie. Oprócz czynników motywujących analizie poddano takie uwarunkowania zmiany zachowań ryzykownych, jak status socjoekonomiczny, rodzaj choroby przewlekłej czy depresja. W drugiej części publikacji przedstawiono wyniki badań weryfikujących model zintegrowany w dwóch grupach pacjentów: po ostrym zespole wieńcowym oraz chorych z cukrzyca typu 2.
"Motywacja do zmiany zachowań ryzykownych w chorobie" autorstwa Jolanty Życińskiej
Wprowadzenie.
Podziękowania.
1. Zachowania ryzykowne w chorobie.
1.1. Zachowania ryzykowne: pojęcie i istota.
1.2. Rodzaj choroby przewlekłej a zmiana zachowań ryzykownych.
1.3. Depresja a zmiana zachowań ryzykownych.
1.4. Podsumowanie.
2. Podejścia społecznej psychologii poznawczej do zmiany zachowań ryzykownych w chorobie.
2.1. Klasyfikacje teoretycznych podejść do zmiany zachowań zdrowotnych.
2.2. Rozwój teoretycznych podejść do zmiany zachowań zdrowotnych.
2.3. Podsumowanie.
3. Motywacja do zmiany zachowań ryzykownych w chorobie w ujęciu teorii autodeterminacji.
3.1. Rodzaje motywacji a kontinuum regulacji działania.
3.2. Proces internalizacji motywacji zewnętrznej. wsparcie autonomii.
3.3. Model zachowań zdrowotnych w ujęciu teorii autodeterminacji.
3.4. Hierarchiczny model wewnętrznej i zewnętrznej motywacji - problemy pomiaru motywacji.
3.5. Podsumowanie.
4. W poszukiwaniu teorii zmiany zachowań ryzykownych. Założenia modelu zintegrowanego.
4.1. Procesualny model działań zdrowotnych i teoria autodeterminacji jako teorie motywacji - porównanie.
4.2. Co jest pierwsze - własna skuteczność czy motywacja autonomiczna? Rozważania o poziomach generalizacji zmiennych.
4.3. Czy dwa rodzaje procesów zmiany zachowań ryzykownych wystarczą?
4.4. Podsumowanie - założenia modelu zintegrowanego.
5. Motywacyjne predyktory zmiany zachowań ryzykownych przez chorych przewlekle - badania przekrojowe.
5.1. Cele badania.
5.2. Metoda.
5.3. Wyniki.
5.4. Dyskusja i wnioski.
6. Motywacyjne predyktory zmiany zachowań ryzykownych przez chorych przewlekle - badania podłużne.
6.1. Cele badania.
6.2. Metoda.
6.3. Wyniki.
6.4. Dyskusja i wnioski.
7. Wnioski, pytania do dalszych badań i implikacje praktyczne.
7.1. Weryfikacja modelu zintegrowanego. Wnioski do dalszych badań.
7.2. Jak prowadzic badania na podstawie modelu fazowego? Ograniczenia badania.
7.3. Implikacje praktyczne.
Bibliografia.
Słowniczek.
Załączniki.
Indeks nazwisk.
Indeks rzeczowy.
O Autorce.
