Badania endoskopowe – czym są i co obejmują?
Badanie endoskopowe to procedura medyczna, polegająca na wprowadzeniu endoskopu do wnętrza badanego narządu w celu diagnostyki i ewentualnego leczenia schorzeń. Badania endoskopowe są wykonywane w celu bezpośredniej wizualizacji wnętrza narządów takich, jak: przewód pokarmowy, przełyk, jelito cienkie i jelito grube, co umożliwia wykrycie zmian chorobowych, pobranie wycinków błony śluzowej do dalszych badań histopatologicznych oraz tamowanie niewielkich krwawień.
Endoskopia jest nieoceniona w diagnostyce schorzeń przełyku, górnego i dolnego odcinka przewodu pokarmowego, jak również w procedurach takich, jak endoskopowa cholangiopankreatografia wsteczna czy wziernikowanie stawu, a także w usuwaniu ciał obcych oraz leczeniu zmian chorobowych w jamie brzusznej.
Badanie endoskopowe – definicja
Badania endoskopowe są wykorzystywane w diagnostyce schorzeń przełyku, dolnego i górnego odcinka przewodu pokarmowego, jelita cienkiego, jelita grubego oraz innych struktur takich, jak tchawica czy kanał szyjki macicy.
Badanie endoskopowe to procedura diagnostyczno-terapeutyczna, która polega na wprowadzeniu endoskopu – elastycznego wziernika wyposażonego w kamerę i źródło światła – do wnętrza badanego narządu.
Definicja badania endoskopowego
Endoskopia umożliwia bezpośrednią wizualizację wnętrza narządów, wykrycie zmian chorobowych, pobieranie wycinków błony śluzowej do dalszych badań histopatologicznych oraz tamowanie niewielkich krwawień. Procedura może być wykonywana w znieczuleniu miejscowym bądź ogólnym, w zależności od badanego narządu i konkretnego pacjenta. Przebieg badania endoskopowego dostosowany jest do diagnostycznych i terapeutycznych potrzeb osoby badanej.
Rodzaje badań endoskopowych
Endoskopia jest niezwykle przydatna w diagnostyce i leczeniu wielu schorzeń, umożliwiając pobieranie wycinków do badań histopatologicznych oraz wykonywanie drobnych zabiegów chirurgicznych. Rodzaje badań endoskopowych to:
- artroskopia – wziernikowanie stawu, które umożliwia diagnostykę i leczenie schorzeń stawów takich, jak urazy czy choroby zapalne,
- bronchoskopia – badanie tchawicy i oskrzeli, stosowane do diagnostyki oraz leczenia schorzeń układu oddechowego,
- cystoskopia – badanie endoskopowe pęcherza moczowego, stosowane do oceny i leczenia schorzeń układu moczowego,
- endoskopia kapsułkowa – nowoczesna metoda diagnostyczna polegająca na połknięciu kapsułki z wbudowaną kamerą, umożliwiającą badanie jelita cienkiego,
- endoskopowa cholangiopankreatografia wsteczna (ERCP) – procedura diagnostyczna i terapeutyczna pozwalająca na ocenę dróg żółciowych, a także przewodu trzustkowego,
- gastroskopia – endoskopia górnego odcinka przewodu pokarmowego, czyli badanie umożliwiające diagnostykę schorzeń: przełyku, żołądka i dwunastnicy,
- histeroskopia – badanie kanału szyjki macicy i wnętrza macicy, stosowane do diagnostyki oraz leczenia schorzeń ginekologicznych,
- kolonoskopia – badanie endoskopowe dolnego odcinka przewodu pokarmowego, umożliwiające diagnostykę oraz badanie jelita grubego, a także wykrywanie zmian chorobowych takich, jak polipy czy nowotwory,
- laryngoskopia – endoskopia laryngologiczna stosowana jako badanie krtani i górnych dróg oddechowych.
Każdy rodzaj endoskopii ma swoje specyficzne wskazania i technikę wykonania, które są dostosowane do badanego narządu. Badania endoskopowe są niezwykle cenne w diagnostyce chorób nowotworowych, stanów zapalnych oraz innych zmian chorobowych, umożliwiając tym samym szybkie oraz skuteczne leczenie.
Przygotowanie do badania endoskopowego
Przygotowanie do badania endoskopowego jest niezbędne dla uzyskania dokładnych wyników i minimalizacji ryzyka wystąpienia powikłań. Powinno ono obejmować:
- konsultację z lekarzem – omówienie stanu zdrowia, aktualnie przyjmowanych leków oraz przebiegu badania endoskopowego,
- dietę – w przypadku endoskopii górnego odcinka przewodu pokarmowego, badania przełyku, żołądka bądź jelita grubego, pacjent powinien przestrzegać zaleceń dotyczących diety, często obejmującej unikanie jedzenia przez określony czas przed badaniem,
- przygotowanie jelit – przy badaniu jelita grubego konieczne jest oczyszczenie jelit za pomocą właściwych środków przeczyszczających,
- odstawienie leków – w niektórych przypadkach takich, jak podejrzenie choroby nowotworowej albo przeprowadzaniu zabiegu jakim jest endoskopia igłowa, może być konieczne odstawienie leków, zwłaszcza tych wpływających na krzepliwość krwi,
- znieczulenie – w zależności od rodzaju endoskopii, może być stosowane znieczulenie ogólne bądź miejscowe, aby zminimalizować dyskomfort pacjenta.
Po zakończeniu badania pacjent powinien pozostać pod obserwacją lekarza, aby ten mógł monitorować, czy nie wystąpiły ewentualne powikłania.
- Chirurgia naczyniowa, T. 1, pod red. Andziak P., PZWL Wydawnictwo Lekarskie 2023.
- Instrumentarium i przebieg wybranych zabiegów w chirurgii jamy brzusznej, pod red. Michalak G., Michalak A., Wydawnictwo Edra Urban & Partner 2019.
- Lightdale Ch., Tytgat G., Paradowski L., Endoskopia układu pokarmowego, T. 1-2, Wydawnictwo MediPage, Warszawa 2012.
- Przewlekłe bóle brzucha u dzieci, pod red. Toporowska-Kowalska E., Wydawnictwo PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2024.
- Sobocki J., Endoskopia przewodu pokarmowego. Podręczne kompendium, Wydawnictwo Makmed 2019.
- Zanuncio A.V., Definicja punktu odniesienia endoskopii nosowej dla dostępu chirurgicznego. Badanie anatomiczne, Wydawnictwo KS OmniScriptum 2021.