Bostonka – przyczyny, objawy i leczenie choroby bostońskiej

Bostonka to choroba zakaźna, którą najczęściej zarażają się dzieci w wieku przedszkolnym, choć mogą zachorować na nią również dorośli. Nazywana jest chorobą dłoni, stóp i jamy ustnej (HFMD), ponieważ wywołuje ona wysypkę właśnie w tych obszarach. Jak wygląda leczenie choroby bostońskiej, a także zakażenie wirusem? 

Bostonka - definicja

Bostonka to infekcja, która dotyka głównie dzieci poniżej piątego roku życia. Notowane są jednak również przypadki zachorowań u dorosłych.

Bostonka (choroba dłoni, stóp i jamy ustnej (HFMD)) to choroba zakaźna, wywoływana przez enterowirusy, w szczególności przez wirusa Coxsackie A16.

Definicja bostonki

Bostonka jest chorobą, której można skutecznie zapobiegać przez podstawowe środki higieniczne. W przypadku wystąpienia choroby, wspierające metody leczenia pozwalają na łagodzenie objawów i przyspieszenie rekonwalescencji. Współpraca z lekarzem i monitorowanie stanu zdrowia zakażonej osoby są kluczowe dla efektywnego zarządzania chorobą.

Bostona u dzieci 

Choroba występuje przeważnie u dzieci do 10. roku życia, z naciskiem na grupę wiekową poniżej 5. roku życia. Przebieg HFMD u najmłodszych jest zazwyczaj łagodny i samoograniczający. Cięższe przypadki mogą wystąpić, szczególnie gdy infekcję wywołują wirusy Coxsackie typu A17 lub enterowirus 71, co zauważono przede wszystkim wśród dzieci w krajach azjatyckich. Okres inkubacji choroby trwa zazwyczaj od 3 do 6 dni.

Choroba ta głównie dotyka małe dzieci, szczególnie te uczęszczające do placówek, w których przebywają inne maluchy – żłobki, przedszkola, szkoły - to właśnie tam dochodzi do szerzenia się infekcji. Największa częstotliwość występowania przypadków HFMD odnotowywana jest w miesiącach letnich. Osoby zarażone są najbardziej zakaźne tuż przed pojawieniem się pierwszych objawów choroby, co oznacza, że wirus może być przenoszony przez osoby, które jeszcze nie wykazują żadnych symptomów.

Bostonka u dorosłych

HFMD jest znacznie rzadsza u dorosłych, ale nie wykluczona. Choroba ta może się pojawić zwłaszcza u osób, które miały bezpośredni kontakt z zarażonym dzieckiem. Szczególnie narażone na zachorowanie są osoby dorosłe z zaburzeniami odporności. W przypadku dorosłych z prawidłowo funkcjonującym układem immunologicznym przebieg choroby jest zwykle łagodny. Objawy u dorosłych są często niecharakterystyczne i mogą przypominać wysypkę alergiczną.

Objawy bostonki

Bostonka charakteryzuje się szeregiem symptomów, które zwykle są łatwo rozpoznawalne. Doświadczeni rodzice z pewnością poradzą sobie z rozpoznaniem objawów bostonki, choć niekiedy mylone są one z ospą wietrzną. 

Pęcherzyki i wykwity skórne

Najbardziej charakterystycznymi objawami HFMD są bolesne, nieswędzące pęcherzyki oraz wykwity plamisto-grudkowe, które pojawiają się przede wszystkim na dłoniach i stopach. Możesz zauważyć je również na błonie śluzowej jamy ustnej. Pęcherzyki te mogą być jasne lub czerwone i zwykle mają niewielki rozmiar. Dodatkowo, u niektórych pacjentów występują one na pośladkach, a sporadycznie, w innych regionach ciała. W jamie ustnej pęcherzyki te przechodzą w otwarte, bolesne owrzodzenia, które utrudniają mówienie, jedzenie i picie. Wysypka jest szczególnie uciążliwa dla dzieci, które stają się przez nią bardziej marudne i niechętne do jedzenia.

Ból w jamie ustnej

Owrzodzenia w jamie ustnej są zazwyczaj bolesne, ponieważ atakują one całą jamę ustną, a w tym język, wewnętrzną stronę policzków i dziąsła. Ból często jest na tyle intensywny, że dziecko staje się bardziej rozdrażnione, co dodatkowo komplikuje karmienie i utrzymanie odpowiedniego nawodnienia.

Gorączka

Wielu pacjentów z HFMD doświadcza umiarkowanej do wysokiej gorączki w początkowej fazie choroby. Gorączka ta często pojawia się nagle i może towarzyszyć jej uczucie ogólnego rozbicia. Wysoka temperatura jest sygnałem, że organizm walczy z infekcją, ale może również prowadzić do dodatkowego dyskomfortu i zmęczenia.

Utrata apetytu i ogólne złe samopoczucie

Utrata apetytu jest typowym objawem HFMD, szczególnie u młodszych dzieci, które mogą mieć trudności z jedzeniem z powodu bolesnych owrzodzeń w jamie ustnej. Zmniejszenie spożycia pokarmu i płynów może prowadzić do ryzyka odwodnienia. Ogólne złe samopoczucie, takie jak zmęczenie, drażliwość i brak energii, są również powszechne i mogą wpływać na codzienne aktywności dziecka.

Zarażanie bostonką

Bostonka jest chorobą zakaźną, której transmisja zachodzi głównie poprzez kontakt z wirusami znajdującymi się w wydzielinach oraz wydalinach osoby zakażonej. Drogi transmisji wirusa to m.in.:

• Droga fekalno-oralna - jedna z głównych dróg transmisji bostonki to kontakt fekalno-oralny. Wirusy są obecne w kale zakażonych osób i mogą przenosić się na inne osoby poprzez nieumyte ręce po skorzystaniu z toalety lub podczas zmiany pieluch. Wirusy mogą być obecne również w żywności, wodzie oraz powierzchniach, które następnie, gdy są dotykane lub spożywane, przenoszą wirusa do ust innej osoby.
• Droga kropelkowa - bostonka może być również przenoszona drogą kropelkową, co oznacza, że wirus rozprzestrzenia się poprzez kropelki wydzielane podczas kichania, kaszlu czy nawet mówienia przez osobę zakażoną. Te mikroskopijne kropelki zostają wdychane przez innych lub osadzić się na powierzchniach, gdzie wirusy pozostają zakaźne przez pewien czas.
• Kontakt bezpośredni - bezpośredni kontakt skóra-do-skóry z osobą zakażoną może również prowadzić do zarażenia, zwłaszcza gdy dochodzi do dotykania zainfekowanych wykwitów skórnych lub pęcherzyków.
• Kontakt pośredni - wirusy HFMD mogą przetrwać na przedmiotach i powierzchniach, na przykład zabawkach, ręcznikach, a nawet przyborach do jedzenia i innych przedmiotach osobistych, które były w kontakcie z osobą zakażoną. Dotykanie tych przedmiotów, a następnie dotykanie twarzy, szczególnie ust, nosa i oczu, prowadzi do zakażenia.
• Skażona żywność i woda - bostonka może być również przenoszona przez spożywanie żywności i wody, które zostały zanieczyszczone wirusem. To zdarza się w wyniku niewłaściwej higieny podczas przygotowywania żywności lub przez zanieczyszczone źródła wody.

Leczenie choroby bostońskiej

Leczenie choroby bostońskiej, czyli HFMD (choroba dłoni, stóp i jamy ustnej), jest przede wszystkim objawowe i wspomagające. Nie istnieje specyficzne leczenie przeciwwirusowe przeznaczone bezpośrednio na enterowirusy, które najczęściej powodują tę chorobę. Głównym celem jest łagodzenie objawów, utrzymanie dobrego nawodnienia oraz zapewnienie komfortu pacjentowi, szczególnie dzieciom:

• Łagodzenie bólu i gorączki - na tym etapie wykorzystuje się leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe. Paracetamol lub ibuprofen są zalecane do kontroli bólu oraz obniżania gorączki. Leki te pomagają złagodzić dyskomfort związany z bolesnymi pęcherzami i owrzodzeniami w jamie ustnej. Ważne jest, aby unikać stosowania aspiryny u dzieci z powodu ryzyka zespołu Reye'a – rzadkiego, ale poważnego zaburzenia.
• Utrzymanie nawodnienia - zapewnienie odpowiedniego nawodnienia jest konieczne, zwłaszcza gdy wysoka gorączka i bolesne owrzodzenia mogą zniechęcać dziecko do jedzenia i picia. Zaleca się podawanie dużej ilości wody, elektrolitów lub roztworów nawadniających dostępnych w aptekach, szczególnie gdy obserwuje się objawy odwodnienia.
• Dieta - bardzo ważna jest miękka, chłodna dieta, ponieważ owrzodzenia w jamie ustnej mogą sprawiać, że spożywanie normalnych pokarmów staje się bolesne. Zaleca się spożywanie miękkich, chłodnych potraw, które łatwiej przełknąć, na przykład wystudzonych zup czy jogurtów.
• Higiena osobista - należy zadbać o regularne mycie rąk, co zahamuje w zapobieganiu dalszemu rozprzestrzenianiu się wirusa. Istotne jest również unikanie bliskiego kontaktu z osobami zakażonymi. Dzieci z HFMD powinny zostać w domu z dala od szkoły lub przedszkola do czasu ustąpienia wszystkich objawów.