EKG - co to jest, przebieg badania

EKG to badanie, dzięki któremu lekarze mogą szybko i precyzyjnie wykrywać różnorodne zaburzenia kardiologiczne, od arytmii po choroby niedokrwienne serca. Wykonywane zarówno w warunkach spoczynkowych, jak i podczas wysiłku fizycznego, EKG dostarcza wielu informacji o stanie zdrowia serca.

EKG - definicja

Elektrokardiografia bardzo ważne narzędzie w diagnostyczne w medycynie, umożliwiające nieinwazyjną ocenę aktywności elektrycznej serca.

EKG (elektrokardiografia) to metoda diagnostyczna, która pozwala na nieinwazyjne badanie aktywności elektrycznej serca.

Definicja EKG

Dzięki rejestrowaniu zmian potencjałów elektrycznych generowanych przez mięsień sercowy, EKG dostarcza cennych informacji o stanie zdrowia serca pacjenta.

Podczas badania elektrokardiograficznego, elektrody umieszczane są w określonych miejscach na klatce piersiowej, kończynach górnych oraz dolnych. Te elektrody są połączone z aparatem EKG, który rejestruje aktywność elektryczną serca. Wynik badania wyświetlany jest w formie wykresu, znanego jako zapis elektrokardiograficzny, który przedstawia różne fazy pracy serca za pomocą charakterystycznych zębów i odcinków.

W zależności od potrzeb diagnostycznych, elektrokardiografia może być przeprowadzana w różnych wariantach. Najczęściej stosowane są EKG spoczynkowe oraz EKG wysiłkowe. EKG spoczynkowe jest wykonywane podczas odpoczynku pacjenta i pozwala na ocenę podstawowej funkcji serca. Z kolei EKG wysiłkowe przeprowadza się podczas kontrolowanego wysiłku fizycznego, co umożliwia ocenę reakcji serca na zwiększone zapotrzebowanie energetyczne, co jest szczególnie ważne w diagnozowaniu chorób niedokrwiennych serca.

Procedurę EKG zwykle wykonuje wykwalifikowana pielęgniarka na podstawie skierowania wystawionego przez lekarza. Wyniki są następnie analizowane przez lekarza, który na ich podstawie może ocenić m.in. rytm serca, obecność i typ arytmii, a także wykryć oznaki zawału serca lub innych nieprawidłowości.

Badanie EKG wysiłkowe

Badanie EKG wysiłkowe, znane również jako test wysiłkowy, to metoda diagnostyczna pozwalająca ocenić funkcjonowanie serca podczas wzmożonego wysiłku fizycznego. Jest to szczególnie istotne w diagnozowaniu chorób wieńcowych oraz innych zaburzeń kardiologicznych, które mogą nie być widoczne podczas spoczynkowego EKG.

Podczas badania EKG wysiłkowego pacjent zwykle wykonuje ćwiczenia na bieżni lub rowerze stacjonarnym. Proces rozpoczyna się od wolnego marszu, który stopniowo przechodzi w szybsze tempo, aż do biegu, w zależności od wydolności pacjenta i protokołu badania. Cały czas, od początku do końca wysiłku, rejestrowany jest zapis EKG, a także monitorowane są inne parametry jak ciśnienie tętnicze i tętno.

Zaletą EKG wysiłkowego jest możliwość obserwacji, jak serce reaguje na stopniowo zwiększające się obciążenie. W normalnych warunkach, zdrowe serce powinno efektywnie radzić sobie z takim obciążeniem. Jednakże, jeśli w zapisie EKG pojawiają się zmiany sugerujące niedokrwienie mięśnia sercowego lub zaburzenia rytmu serca, może to wskazywać na istniejące problemy kardiologiczne.

Wskazania do przeprowadzenia badania EKG

Wskazania do wykonania elektrokardiografii (EKG) są zróżnicowane i obejmują szeroki zakres symptomów oraz stanów klinicznych sugerujących potencjalne problemy z funkcjonowaniem serca. Podstawowym i często występującym powodem dla przeprowadzenia badania EKG jest ból w klatce piersiowej. Elektrokardiografia pozwala ustalić, czy przyczyną bólu może być choroba niedokrwienna serca, co jest kluczowe dla szybkiej diagnozy i wdrożenia odpowiedniego leczenia.

Innymi istotnymi wskazaniami do przeprowadzenia EKG są omdlenia i zasłabnięcia. Badanie to może pomóc w identyfikacji zaburzeń rytmu serca, które mogą być przyczyną takich epizodów. Dodatkowo, elektrokardiogram jest zalecany pacjentom, którzy doświadczają nietypowych uczuć, na przykład kołatania serca lub uczucia „niepokoju" w klatce piersiowej, co może wskazywać na inne rodzaje arytmii lub zaburzenia elektrolityczne.

Osoby już zdiagnozowane z arytmią serca często poddawane są regularnym badaniom EKG w celu monitorowania efektywności leczenia oraz detekcji ewentualnych zmian w aktywności elektrycznej serca, które mogą wymagać korekty terapii. EKG jest także rutynowo wykonywane u pacjentów z nadciśnieniem tętniczym, ze względu na zwiększone ryzyko problemów kardiologicznych związanych z długotrwałym wzrostem ciśnienia krwi.

Przebieg badania EKG

Badanie EKG, będące nieinwazyjną metodą diagnostyczną, rozpoczyna się od odpowiedniego przygotowania pacjenta. Osoba poddawana badaniu powinna rozebrać się od pasa w górę oraz odsłonić nogi do wysokości kolan, co umożliwia swobodne umieszczenie elektrod. W przypadku kobiet dopuszcza się pozostawienie na nogach cienkich rajstop.

Pielęgniarka przeprowadzająca elektrokardiografię przygotowuje skórę pacjenta, usuwając z niej tłuszcz za pomocą alkoholu lub specjalnego żelu. Następnie na klatce piersiowej pacjenta umieszczane są sześć elektrod z przyssawkami lub gumowymi paskami, które mają na celu stabilne przyleganie do skóry. Dodatkowo, na nadgarstkach i kostkach pacjenta zakładane są elektrody w formie dużych spinaczy.

Po założeniu wszystkich elektrod, pielęgniarka uruchamia elektrokardiograf. Urządzenie to odbiera sygnały elektryczne generowane przez serce pacjenta, które są wzmacniane i rejestrowane w postaci zapisu EKG. Zapis ten jest graficznym przedstawieniem aktywności elektrycznej serca, a jego analiza pozwala na ocenę rytmu serca, wykrycie ewentualnych arytmii czy innych nieprawidłowości.

Całość badania jest bezbolesna i trwa zazwyczaj kilka minut, co czyni EKG metodą zarówno efektywną, jak i komfortową dla pacjenta. Wyniki są zwykle dostępne od razu po zakończeniu procedury, umożliwiając szybką diagnozę i ewentualne dalsze kroki medyczne.

Interpretacja wyniku EKG

Zapis badania EKG to graficzna prezentacja aktywności elektrycznej serca na papierze lub ekranie monitora, która umożliwia szczegółową analizę pracy serca. Najważniejszym elementem zapisu jest linia izoelektryczna, która służy jako punkt odniesienia dla pozostałych elementów zapisu i jest widoczna jako pozioma linia rejestrowana, gdy w sercu nie zachodzą żadne pobudzenia elektryczne.

Elementy składowe zapisu EKG, które można zaobserwować to załamki, odcinki oraz odstępy:

• Załamki – to krótkie, ostre wychylenia linii izoelektrycznej, które mogą być dodatnie (skierowane w górę) lub ujemne (skierowane w dół). Najbardziej charakterystyczne załamki to P, Q, R, S oraz T, które odpowiadają kolejnym fazom depolaryzacji i repolaryzacji serca.
• Odcinki – są to fragmenty linii między załamkami, które pozostają na poziomie linii izoelektrycznej lub blisko niej. Odcinki takie jak odcinek ST mają kluczowe znaczenie w diagnozowaniu między innymi zawału mięśnia sercowego.
• Odstępy – to łączny czas trwania odcinka i sąsiadującego z nim załamka, które razem dają obraz rytmu serca oraz czas trwania poszczególnych faz pracy serca.

Za pomocą tych elementów, lekarz może ocenić, czy rytm serca jest regularny, czy też występują jakieś nieregularności, takie jak arytmie. Analiza zapisu EKG pozwala również na identyfikację innych problemów kardiologicznych, takich jak niedokrwienie serca, efekty przerostu serca lub wcześniejsze uszkodzenia mięśnia sercowego. Zapis EKG stanowi zatem niezbędne narzędzie diagnostyczne, które dostarcza fundamentalnych informacji o stanie zdrowia serca pacjenta – wykryje ono chorobę niedokrwienną serca, zaburzenia rytmu serca, przerost mięśnia sercowego i wiele innych schorzeń.

Czas trwania badania EKG

Standardowe badanie EKG zwykle trwa krótko, zazwyczaj około 10 minut, co obejmuje przygotowanie pacjenta, czyli rozebranie się do odpowiedniego poziomu, oczyszczenie skóry, a także założenie i podłączenie elektrod przez pielęgniarkę. Faktyczny czas rejestrowania aktywności serca trwa zaledwie kilka minut i jest wystarczający, aby uzyskać potrzebne informacje o rytmie serca i wykryć ewentualne nieprawidłowości.

W niektórych przypadkach, gdy standardowe EKG nie wystarcza, stosuje się badanie Holter EKG, które trwa 24 godziny. Podczas tego badania pacjent nosi przenośne urządzenie rejestrujące aktywność serca przez cały dzień, włącznie z okresem snu. Jest to szczególnie użyteczne, gdy istnieje podejrzenie, że nieprawidłowości w pracy serca pojawiają się sporadycznie i nie mogą być wykryte podczas krótkotrwałego badania. Dzięki ciągłemu monitorowaniu, badanie Holter EKG pozwala na szczegółową analizę rytmu serca oraz identyfikację zaburzeń, takich jak arytmie, które mogą występować w różnych porach dnia lub nocy, oraz w odpowiedzi na codzienne aktywności pacjenta.

EKG w ciąży

Elektrokardiografia w ciąży pozwala na monitorowanie stanu zdrowia kardiologicznego przyszłych matek. Jako metoda nieinwazyjna i bezpieczna zarówno dla matki, jak i dla dziecka, EKG jest często wykorzystywane w różnych kontekstach klinicznych podczas ciąży.

Wstępna ocena czynności układu krążenia jest zalecana dla ciężarnych, które zgłaszają nowe objawy kardiologiczne lub mają historię chorób serca. EKG pozwala na szybką ocenę rytmu i funkcji serca, co jest niezbędne do dalszego planowania opieki medycznej.

Monitorowanie wcześniej rozpoznanych chorób serca to kolejny istotny obszar zastosowania EKG w ciąży. Kobiety z diagnozowanymi wcześniej problemami kardiologicznymi wymagają regularnej oceny, aby zapewnić stabilność stanu zdrowia na przestrzeni ciąży i minimalizować ryzyko powikłań.

EKG jest również nieocenione w ocenie wpływu przyjmowanych przez ciężarne leków na funkcjonowanie serca. W szczególności, kiedy leczenie dotyczy nadciśnienia tętniczego lub arytmii, regularne badania EKG pomagają w dostosowaniu dawkowania i zapewnieniu bezpieczeństwa zarówno matki, jak i dziecka.