Niedobór hormonu wzrostu - co to jest, objawy

Niedobór hormonu wzrostu to stan medyczny, który charakteryzuje się niewystarczającą produkcją somatotropiny przez przysadkę mózgową. Jest to szczególnie istotne zaburzenie, które może mieć dalekosiężne skutki zarówno dla dzieci, jak i dorosłych. 

Niedobór hormonu wzrostu - definicja

Niedobór hormonu wzrostu, określany również jako deficyt hormonu wzrostu, to stan medyczny, występujący w sytuacji, gdy przysadka mózgowa nie wytwarza wystarczającej ilości hormonu wzrostu.

Niedobór hormonu wzrostu to zaburzenie, które charakteryzuje się niedostateczną produkcją somatotropiny przez przysadkę mózgową.

Definicja niedoboru hormonu wzrostu

Niedobór hormonu wzrostu występować. może zarówno u dzieci, jak i u dorosłych.

Niedobór hormonu wzrostu u dzieci 

Niedobór hormonu wzrostu u dzieci może prowadzić do szeregu problemów zdrowotnych, najbardziej zauważalnym z nich jest opóźnienie wzrostu. Dzieci mogą rosnąć wolniej niż ich rówieśnicy i często mają niższą masę ciała. Zaburzenie to może być wynikiem wad wrodzonych, takich jak nieprawidłowy rozwój przysadki czy mózgu, ale również może pojawić się jako konsekwencja urazów głowy.

Niedobór hormonu wzrostu u dorosłych 

W przypadku dorosłych, niedobór hormonu wzrostu również manifestuje się różnorodnie, wpływając nie tylko na sferę fizyczną, ale i psychiczną. Może prowadzić do zmniejszenia masy mięśniowej, zwiększenia masy tłuszczowej, a także problemów z energią i wytrzymałością. Często obserwuje się również obniżenie jakości życia, nastrój może być depresyjny, a ogólna wydolność życiowa zmniejszona.

Najczęściej przyczyny niedoboru hormonu wzrostu u dorosłych są nabyte, związane z uszkodzeniem przysadki na skutek urazu głowy, operacji czy choroby nowotworowej – choć w wielu przypadkach konkretne przyczyny pozostają nieustalone. Zarówno w przypadku dzieci, jak i dorosłych, diagnozowanie i leczenie tego zaburzenia wymaga szczegółowej oceny medycznej i często zastosowania terapii hormonem wzrostu, aby wspomóc prawidłowy rozwój i funkcjonowanie organizmu.

Objawy niedoboru hormonu wzrostu 

Niedobór hormonu wzrostu, zależnie od wieku pacjenta, objawia się w różny sposób. Dorośli i dzieci z rozpoznanym niedoborem hormonu wzrostu mogą podjąć się leczenia, dlatego ważna jest wczesna diagnostyka niskorosłości czy innych objawów. 

Objawy u dzieci 

Niedobór somatotropiny u najmłodszych przede wszystkim objawia się niskorosłością. Dzieci z tym zaburzeniem są znacznie niższe w porównaniu do swoich rówieśników. Ich rozwój fizyczny jest opóźniony, co może objawiać się również mniejszą masą ciała oraz specyficznymi cechami fizycznymi, takimi jak małe dłonie, krótki nos, a także odkładanie się tkanki tłuszczowej głównie w okolicy brzucha. Wśród innych objawów można wymienić hipoglikemię, czyli niski poziom glukozy we krwi, oraz przedłużającą się żółtaczkę noworodkową.

Objawy u dorosłych

Objawy niedoboru hormonu wzrostu u dorosłych mogą być bardziej subtelne i zróżnicowane. Często dominującymi problemami są pogorszenie ogólnego samopoczucia, ciągłe uczucie zmęczenia oraz depresyjny nastrój. Osoby te mogą zauważyć znaczne zmniejszenie masy mięśniowej przy jednoczesnym wzroście ilości tkanki tłuszczowej, szczególnie w okolicach brzucha. Skóra staje się cieńsza, pojawia się więcej zmarszczek, a owłosienie na głowie i ciele może być rzadsze. Dodatkowo, mogą wystąpić problemy z termoregulacją ze względu na zredukowaną aktywność gruczołów potowych.

Problemy z gospodarką lipidową, takie jak podwyższony poziom cholesterolu ogólnego i trójglicerydów oraz obniżony poziom „dobrego” cholesterolu HDL, są typowe dla tego zaburzenia. Niedobór hormonu wzrostu u dorosłych może również prowadzić do zwiększonego ryzyka osteoporozy przez spadek gęstości kości, co zwiększa ryzyko złamań. Mogą również występować zaburzenia funkcji nerek oraz zanikowe zmiany w mięśniach lewej komory serca.

Badanie poziomu hormonu wzrostu

Badanie poziomu hormonu wzrostu (GH) jest podstawowym elementem diagnostyki zarówno niedoborów, jak i nadmiaru tego hormonu. Z uwagi na pulsacyjny charakter wydzielania GH, pojedyncze pomiary poziomu tego hormonu mogą być mylące. Dlatego diagnostyka wymaga przeprowadzenia serii pomiarów, zwykle przeprowadzanych w kontrolowanych warunkach.

Proces badania zaczyna się od pobrania krwi ze zgięcia łokciowego pacjenta. Ważne jest, aby pacjent pozostał na czczo przez 8–10 godzin przed badaniem, co zwykle oznacza, że badanie przeprowadza się rano. Po pobraniu pierwszej próbki krwi pacjent poddawany jest tzw. testowi stymulacji lub hamowania, w zależności od podejrzeń klinicznych dotyczących jego stanu hormonalnego.

Test stymulacji

Polega na podaniu pacjentowi substancji takich jak insulina, glukagon, klonidyna, GHRH (hormon uwalniający hormon wzrostu) z argininą lub L-dopa. Substancje te mają na celu stymulowanie przysadki do produkcji hormonu wzrostu, a kolejne próbki krwi są pobierane po podaniu tych substancji, aby ocenić reakcję przysadki.

Test hamowania

Jest wykonywany poprzez podanie glukozy, co powinno normalnie obniżyć poziom hormonu wzrostu w organizmie. Test ten jest szczególnie pomocny w diagnozowaniu stanów, gdzie występuje nadmierna produkcja GH, na przykład w przypadku guzów przysadki.

Kolejne próbki krwi są pobierane w ustalonych odstępach czasu, aby dokładnie ocenić poziomy hormonu wzrostu i odpowiedź na stymulację lub hamowanie. Wyniki tych badań, które mogą być dostępne nawet do czterech dni roboczych, są kluczowe dla określenia, czy przyczyną problemów są zaburzenia funkcji przysadki mózgowej.

Koszty badania hormonu wzrostu wahają się i mogą być pokryte przez Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ), jeśli pacjent posiada odpowiednie skierowanie od specjalisty, takiego jak endokrynolog. W ten sposób pacjent może być zwolniony z bezpośrednich opłat za badanie.

Leczenie niedoboru hormonu wzrostu

Leczenie niedoboru hormonu wzrostu polega głównie na zastosowaniu terapii zastępczej przy użyciu rekombinowanego hormonu wzrostu (rhGH). Ta forma leczenia jest podawana za pomocą regularnych zastrzyków podskórnych, które zwykle wykonuje się codziennie. Dawkowanie jest starannie dostosowywane indywidualnie przez lekarza, biorąc pod uwagę wiek pacjenta, wagę, ogólny stan zdrowia oraz poziom niedoboru hormonu.

Efektywność terapii monitorowana jest poprzez regularne kontrole wzrostu i inne badania, takie jak pomiary poziomu IGF-1 (insulinopodobny czynnik wzrostu-1) w surowicy krwi. Terapia jest zazwyczaj kontynuowana do momentu, kiedy pacjent osiągnie odpowiedni wzrost lub przez całe życie w przypadku ciągłych wskazań medycznych. Ciężki niedobór hormonu wzrostu powinien być nieprzerwanie kontrolowany przez specjalistów. 

Należy pamiętać, że zwiększenie stężenia hormonu wzrostu ponad normę nie koryguje niezdrowego trybu życia. Niedobór wzrostu powinien być niwelowany również przez wprowadzenie zdrowych nawyków.