Niesztowica – co to jest, przyczyny, objawy

Niesztowica to poważna choroba zakaźna, która atakuje zarówno zwierzęta, jak i ludzi. Odpowiednia diagnoza, leczenie oraz profilaktyka pozwolą na zapobieganie jej rozprzestrzenianiu, dlatego warto wiedzieć, co zrobić, kiedy dojdzie do zarażenia. I choć do zakażenia dochodzi głównie u osób bezdomnych czy z obniżoną odpornością, to każdy jest narażony.

Niesztowica - definicja

Niesztowica to inaczej krostkowe zapalenie skóry czy ektyma, określana łacińską nazwą Ecthyma contagiosum.

Niesztowica to zakaźna choroba wirusowa, której głównymi nosicielami są owce i kozy.

Definicja niesztowicy

Jako zoonoza, niesztowica posiada zdolność przenoszenia się na ludzi, co wiąże się z bezpośrednim kontaktem z zainfekowanymi zwierzętami.

Etiologia niesztowicy obejmuje infekcje bakteryjne, głównie spowodowane przez paciorkowca ropotwórczego (Streptococcus pyogenes) oraz gronkowca złocistego (Staphylococcus aureus). Często dochodzi do jednoczesnego zakażenia oboma rodzajami bakterii, co może komplikować przebieg oraz leczenie choroby.

Niesztowica charakteryzuje się pojawieniem się bolesnych krost na skórze, które mogą prowadzić do dalszych komplikacji – głębokich ropni czy zakażenia układu krwionośnego. Właściwe rozpoznanie i szybkie wdrożenie odpowiedniej terapii antybakteryjnej pozwala na skuteczne leczenie. 

Przyczyny zakaźnego krostkowego zapalenia skóry 

Niesztowica u ludzi jest spowodowana przez infekcje bakteryjne, które łatwiej przenoszą się i rozwijają w określonych warunkach społeczno-ekonomicznych oraz zdrowotnych. Osoby bezdomne i te o niskim statusie społecznym są szczególnie narażone na tę chorobę, często z powodu ograniczonego dostępu do odpowiednich warunków higienicznych. Brak dostępu do podstawowej opieki zdrowotnej oraz odpowiedniej higieny osobistej sprzyja rozwojowi i transmisji infekcji.

Również osoby w podeszłym wieku, żyjące samotnie, są bardziej podatne na niesztowicę, co może być związane z mniejszą zdolnością do samodzielnej opieki i potencjalnym obniżeniem odporności. Zaburzenia immunologiczne, spowodowane innymi chorobami lub stosowaniem leków immunosupresyjnych, również zwiększają ryzyko zachorowań, podobnie jak niedożywienie, które osłabia ogólną odporność organizmu.

Częstość występowania niesztowicy jest wyższa wśród osób z chorobami skóry, takimi jak świerzb, ospa wietrzna czy atopowe zapalenie skóry, które prowadzą do mikrourazów skóry. Takie uszkodzenia stanowią „bramę wejściową” dla patogenów. Chociaż niesztowica dotyka zarówno dorosłych, jak i dzieci, w krajach wysoko rozwiniętych częściej diagnozuje się ją u osób bezdomnych, natomiast rzadziej u turystów powracających z krajów o klimacie tropikalnym.

Objawy niesztowicy 

Objawy niesztowicy manifestują się przede wszystkim na skórze, choć wpływają również na ogólny stan zdrowia pacjenta. Choroba najczęściej dotyka kończyny dolne, szczególnie podudzia i pośladki, ale może również występować na tułowiu. Rzadziej obserwuje się zmiany na kończynach górnych.

Początkowy etap niesztowicy charakteryzuje się pojawieniem się dużych, sączących się pęcherzy, które są otoczone rumieniem. Z czasem, w miarę postępu choroby, zmiany skórne przenikają do głębszych warstw skóry, prowadząc do tworzenia się owrzodzeń. Te owrzodzenia ewoluują w grube, żółto-szare strupy. Charakterystyczną cechą tych zmian jest ich zdolność do samowszczepiania, co oznacza, że mogą rozprzestrzeniać się na inne obszary skóry przez kontakt z dotkniętym obszarem.

Proces gojenia zmian skórnych trwa od jednego do dwóch miesięcy i często kończy się pozostawieniem trwałych blizn. Poza zmianami skórnymi, osoby cierpiące na niesztowicę mogą doświadczać ogólnoustrojowych objawów, takich jak gorączka i zapalenie błon śluzowych. Dodatkowo może dojść do powiększenia węzłów chłonnych, co jest wynikiem reakcji organizmu na infekcję. Te objawy systemowe mogą dodatkowo obciążać pacjenta, pogarszając jego ogólny stan zdrowia.

Warto dodać, że niesztowica może mieć dodatkowe symptomy. Powiększenie węzłów chłonnych, zapalenie lokalnych naczyń chłonnych to tylko niektóre z nich.

Diagnoza niesztowicy

Diagnostyka niesztowicy jest kluczowym etapem w procesie identyfikacji i leczenia tej choroby. W pierwszym kroku lekarz dermatolog czy inny specjalista medyczny pobiera próbkę płynu lub wydzielinę z owrzodzeń skórnych pacjenta. Próbka ta jest niezbędna do przeprowadzenia dokładnych badań mikroskopowych oraz hodowli bakteryjnej.

Próbka jest poddawana barwieniu metodą Grama, co jest standardową techniką w mikrobiologii pozwalającą na identyfikację i klasyfikację bakterii. W tej metodzie bakterie, które przyjmują fioletowo-różowy kolor są klasyfikowane jako Gram-dodatnie. To barwienie pozwala na wizualizację morfologii bakterii, co ułatwia dalszą diagnostykę.

Wyniki mikroskopowe są następnie potwierdzane przez hodowlę, dzięki której możliwe jest określenie konkretnego rodzaju bakterii odpowiedzialnych za infekcję. W przypadku niesztowicy szczególną uwagę zwraca się na obecność paciorkowca ropotwórczego (Streptococcus pyogenes) oraz gronkowca złocistego (Staphylococcus aureus), które są najczęstszymi przyczynami tej choroby.

Diagnostyka mikrobiologiczna pozwala nie tylko potwierdzić obecność tych bakterii, ale również dostosować odpowiednie leczenie antybiotykowe, które będzie najbardziej efektywne w zwalczaniu zidentyfikowanego patogenu. Taka spersonalizowana terapia jest kluczowa dla skuteczności leczenia i minimalizacji ryzyka komplikacji.

Leczenie niesztowicy

Leczenie niesztowicy rozpoczyna się od wizyty u specjalisty, takiego jak dermatolog, który dokonuje szczegółowej oceny stanu skóry pacjenta i przeprowadza wywiad lekarski. Istotne jest różnicowanie niesztowicy z innymi chorobami skórnymi, takimi jak kiła, rumień stwardniały czy skórna postać błonicy, co pozwala na dokładne ustalenie diagnozy.

Po potwierdzeniu rozpoznania niesztowicy głównym sposobem leczenia jest zastosowanie antybiotykoterapii, która obejmuje zarówno doustne jak i miejscowe podawanie antybiotyków. Penicyliny lub cefalosporyny są najczęściej stosowanymi antybiotykami w leczeniu tej choroby. W ramach leczenia miejscowego często stosuje się również okłady nasączone środkami odkażającymi, takimi jak jodyna powidonowa lub chlorheksydyna, które pomagają zredukować infekcję i przyspieszyć gojenie zmian skórnych.

W cięższych przypadkach, gdzie występują głębokie owrzodzenia czy rozległe zmiany skórne, może być konieczne leczenie operacyjne, które polega na chirurgicznym oczyszczeniu zmienionych obszarów. Operacja może być również niezbędna do usunięcia martwiczych tkanek i zapobiegania dalszemu rozprzestrzenianiu się infekcji.

Podczas leczenia niesztowicy ważne jest także wzmacnianie odporności pacjenta oraz dbanie o odpowiednią higienę osobistą i kondycję skóry. Przestrzeganie zaleceń lekarza oraz regularne kontrole mogą znacząco zmniejszyć ryzyko powikłań oraz przyczynić się do szybszego powrotu do zdrowia.

Profilaktyka niesztowicy

Profilaktyka niesztowicy koncentruje się na zmniejszeniu ryzyka zakażenia przez patogeny takie jak paciorkowiec ropotwórczy (Streptococcus pyogenes) i gronkowiec złocisty (Staphylococcus aureus). Kluczowym elementem jest unikanie bezpośredniego kontaktu z osobami, u których stwierdzono obecność infekcji, co jest szczególnie ważne w środowiskach o wysokim ryzyku przenoszenia bakterii, takich jak szpitale czy inne placówki opiekuńcze.

Wzmocnienie ogólnej odporności organizmu poprzez odpowiednie odżywianie i utrzymanie dobrego stanu zdrowia jest kolejnym istotnym aspektem profilaktyki. Zdrowa dieta bogata w witaminy i minerały, regularna aktywność fizyczna oraz dostateczna ilość snu mogą znacząco przyczynić się do zwiększenia odporności i zmniejszenia podatności na infekcje.

Podstawową i bardzo skuteczną metodą profilaktyki jest także przestrzeganie ścisłych zasad higieny osobistej. Regularne mycie rąk, szczególnie po kontakcie z potencjalnie zakażonymi osobami lub przed jedzeniem, jest niezwykle ważne. W szpitalach i innych placówkach opiekuńczych, gdzie ryzyko zakażenia gronkowcem złocistym jest wyższe, personel medyczny powinien stosować szczegółowe procedury dezynfekcji rąk i używać środków ochrony osobistej, takich jak rękawiczki i maseczki, aby minimalizować możliwość transmisji bakterii.