OB - co to jest, normy

Badanie OB polega na pomiarze szybkości opadania erytrocytów. Odczyn Biernackiego pozwala lekarzom w diagnostyce różnych stanów klinicznych, a w tym wykryciu w organizmie stanu zapalnego, dzięku czemu wiedzą oni, że pacjent wymaga dalszej diagnostyki.

OB - definicja

Odczyn Biernackiego, znany również jako odczyn opadania krwinek czerwonych, jest prostym, ale cennym narzędziem diagnostycznym stosowanym w medycynie. Polega on na mierzeniu szybkości, z jaką erytrocyty opadają na dno probówki z krwią w ciągu jednej godziny.

OB (Odczyn Biernackiego) to badanie laboratoryjne krwi, mierzące szybkość opadania krwinek czerwonych.

Definicja OB

Mechanizm tego zjawiska wiąże się z procesami zachodzącymi w organizmie podczas stanów zapalnych. W obecności infekcji lub innych stanów patologicznych, w organizmie produkowane są białka ostrej fazy, a w tym fibrynogen, które sprawiają, że erytrocyty sklejają się ze sobą, co przyspiesza ich opadanie.

Chociaż OB jest badaniem niespecyficznym, co oznacza, że nie wskazuje konkretnego typu infekcji czy choroby, to jest niezwykle pomocne w monitorowaniu stanów zapalnych, zwłaszcza przewlekłych. W porównaniu z CRP, poziom OB wzrasta wolniej po wystąpieniu infekcji, zwykle po 24-48 godzinach, co czyni go bardziej odpowiednim do oceny długoterminowej aktywności chorób.

Ponieważ szybkość opadania erytrocytów może być zmieniona przez wiele różnych czynników zdrowotnych, wynik OB nie zawsze jednoznacznie wskazuje na obecność choroby. Z tego powodu, nawet jeśli wynik badania jest w normie, nie można wykluczyć choroby. OB powinno być zawsze interpretowane w kontekście pełnego obrazu klinicznego pacjenta, a jego wyniki powinny być oceniane przez lekarza w połączeniu z innymi badaniami i obserwacjami klinicznymi.

Wskazania do badania odczynu Biernackiego

Badanie odczynu Biernackiego jest powszechnie stosowane w medycynie ze względu na swoją prostotę i dostępność. Lekarze zlecają to badanie w różnych sytuacjach klinicznych – głównie ze względu na jego zdolność do pomiaru ogólnego stanu zapalnego w organizmie:

• Podejrzenie stanów zapalnych – OB jest wykorzystywane do wstępnej diagnostyki, gdy istnieje podejrzenie stanu zapalnego. Może to być w przypadku infekcji bakteryjnych, wirusowych, a także w odpowiedzi na inne czynniki wywołujące zapalenie.
• Monitorowanie chorób przewlekłych – pacjenci cierpiący na przewlekłe choroby zapalne, a w tym reumatoidalne zapalenie stawów, toczeń, czy inne choroby tkanki łącznej, często poddawani są regularnym badaniom OB. Badanie to pozwala śledzić aktywność zapalną i ocenić skuteczność stosowanego leczenia. Prawidłowe wartości OB wskazują na to, że terapia działa.
• Choroby zakaźne – kontekście chorób zakaźnych OB pomaga ocenić stopień reakcji organizmu na infekcję i monitorować reakcję na terapię antybiotykową.
• Ocena stanu nerek i chorób krwi – OB jest również stosowane w diagnostyce różnicowej chorób nerek, takich jak zapalenie kłębuszków nerkowych, a także w chorobach krwi, w tym w niektórych rodzajach anemii.
• Choroby nowotworowe – choć OB nie jest specyficznym markerem nowotworów, jego wyniki mogą wskazywać na obecność procesu chorobowego w organizmie, w tym stanów nowotworowych.

Ze względu na szeroki zakres zastosowań i prostotę wykonania, badanie OB jest cennym narzędziem w rękach lekarzy. Jednak, jak każde badanie, powinno być interpretowane w kontekście pełnego obrazu klinicznego pacjenta oraz innych wyników badań diagnostycznych.

Przygotowanie do badania OB

Pierwszym i najważniejszym krokiem jest dostarczenie próbki krwi na czczo. Oznacza to, że pacjent powinien powstrzymać się od jedzenia jakiegokolwiek posiłku przez 8–12 godzin przed badaniem. Zalecane jest, aby krew była pobierana w godzinach porannych, co ułatwia zachowanie wymogu postu.

Oprócz diety, ważne jest również unikanie alkoholu na 2–3 dni przed badaniem oraz ograniczenie spożycia kawy i herbaty na około 12 godzin przed planowanym terminem pobrania krwi. Oba te napoje mogą wpływać na wyniki badania, więc ich eliminacja z diety pomaga w uzyskaniu czystszych wyników.

Stres i intensywny wysiłek fizyczny również mogą wpłynąć na odczyn Biernackiego, dlatego zaleca się ich unikanie przed badaniem. Jeśli podróż do laboratorium wymaga wysiłku fizycznego, zaleca się przybycie kilkanaście minut wcześniej, aby można było odpocząć i uspokoić organizm przed pobraniem krwi.

Prawidłowe przygotowanie do badania OB jest istotne, aby wyniki odzwierciedlały rzeczywisty stan zdrowia pacjenta – bez zakłóceń wynikających z zewnętrznych czynników. Właściwe przygotowanie pozwala na dokładniejszą diagnozę i skuteczniejsze monitorowanie stanów zapalnych oraz innych schorzeń wymagających regularnego sprawdzania OB.

Normy OB

Normy OB (wartości referencyjne) zależą od wieku:

• do 15 lat <10,00 mm/h

Mężczyzna:

• 15-50 lat <15,00 mm/h
• od 50 lat <20,00 mm/h

Kobieta:

• 15-50 lat <20,00 mm/h
• od 50 lat <30,00 mm/h

Przyczyny podwyższonego OB

Wysokie OB mogą sygnalizować różnorodne stany medyczne, które wpływają na organizm w wielu aspektach. Zwiększone tempo opadania krwinek czerwonych jest zazwyczaj związane ze wzrostem produkcji białek ostrej fazy, na przykład immunoglobuliny czy fibrynogenów. Te białka stają się bardziej obfite w odpowiedzi na różne rodzaje stresu fizjologicznego. Wskaźnik OB pozwala wykryć wiele chórów.

Stany zapalne, zarówno ostre, jak i przewlekłe, są typowym powodem dla którego OB może być podwyższone. W takich sytuacjach, organizm reaguje na infekcje lub inne rodzaje uszkodzeń tkanek poprzez aktywację odpowiedzi immunologicznej, co prowadzi do zwiększenia produkcji wspomnianych białek. Podobnie, zawał mięśnia sercowego czy urazy, zarówno te po operacjach, jak i rozległe uszkodzenia ciała, mogą prowadzić do stanów zapalnych w organizmie, co również zostanie odzwierciedlone w wynikach OB.

Nowotwory, choroby autoimmunologiczne, takie jak toczeń czy reumatyzm, oraz różnego rodzaju zatrucia chemiczne, również wpływają na produkcję białek ostrej fazy, prowadząc do wyższych wartości OB. Podobnie, specyficzne choroby hematologiczne – gammapatie monoklonalne, szpiczak plazmocytowy, czy ziarnica złośliwa, mogą zwiększać OB poprzez wpływ na skład białek osocza krwi. Oznaczenie OB nie da jednoznaczniej odpowiedzi na to, jaka choroba atakuje pacjenta, ale będzie sygnałem do dalszej diagnozy.

OB, czyli odczyn Biernackiego jest zazwyczaj poza normą w przypadku podwyższonego poziomu cholesterolu, chorób nowotworowych, a nawet schorzeń prowadzących do zmniejszenia stężenia niektórych białek, jak albuminy w przypadku marskości wątroby czy zespołu nerczycowego. Podwyższony poziom OB może być również sygnałem martwicy tkanek i chorób autoimmunologicznych.

Przyczyny niskiego OB

Zmniejszenie szybkości opadania krwinek czerwonych w badaniu Odczynu Biernackiego sygnalizuje różne anomalie zdrowotne, które wpływają na kształt, liczbę lub funkcje erytrocytów. Niskie OB może być spowodowane przez nadkrwistość, czyli zwiększoną ilość krwinek czerwonych w krwi, jak to ma miejsce w przypadku czerwienicy prawdziwej. Takie zjawisko sprawia, że krew staje się gęstsza, co utrudnia opadanie krwinek.

Zmiany kształtu krwinek czerwonych, które występują w dziedzicznych chorobach krwi jak sferocytoza czy akantocytoza, również mogą wpłynąć na wynik OB. Nieprawidłowy kształt erytrocytów może zakłócić ich zdolność do agregacji.

Innym czynnikiem wpływającym na niskie wartości OB jest niedobór fibrynogenu, który jest białkiem biorącym udział w procesie krzepnięcia krwi. Niedobory tego białka mogą zaburzają proces opadania krwinek, prowadząc do niższych wartości OB.

Fałszywie niskie wyniki bardzo często wynikają z przyjmowania leków przeciwzapalnych, które obniżają stany zapalne w organizmie, tym samym redukując produkcję białek ostrej fazy. Z kolei wyniki fałszywie dodatnie mogą wystąpić w sytuacjach takich jak menstruacja, ciąża czy przyjmowanie doustnych środków antykoncepcyjnych, jak również w stanach hiperlipoproteinemii, gdzie zmieniony skład lipidów we krwi może wpływać na wyniki badania.