Opryszczka - co to jest, przyczyny, objawy

Wirus opryszczki wywołuje nieprzyjemne wykwity skórne, które mogą rozwijać się nawet na błonie śluzowej jamy ustnej. Mając opryszczkę wargową lub narządów płciowych odczuwa się dyskomfort, swędzenie i pieczenie. Czym dokładnie jest ta dolegliwość? Jak sobie z nią radzić? 

Opryszczka - definicja

Opryszczka to bardzo powszechna choroba - szacuje się, że kontakt z wirusem miała znaczna większość populacji, choć nie u wszystkich dochodzi do wystąpienia objawów. Osoby bezobjawowe są jednak nosicielami wirusa i mogą go przenosić na inne osoby.

Opryszczka to choroba wirusowa, wywoływana przez wirus Herpes simplex (HSV).

Definicja opryszczki

Wyróżnia się dwa typy tego wirusa: HSV-1 i HSV-2, które są określane jako ludzkie wirusy opryszczki alfa 1 i alfa 2. Wirus HSV-1 jest głównym sprawcą opryszczki wargowej, natomiast HSV-2 częściej wywołuje opryszczkę narządów płciowych.

Po pierwotnym zakażeniu wirus HSV pozostaje w organizmie w stanie utajenia przez całe życie. HSV-1 zazwyczaj lokalizuje się w zwojach nerwu trójdzielnego, a HSV-2 w zwojach lędźwiowo-krzyżowych. Wirus może zostać reaktywowany przez różne czynniki, takie jak stres, osłabienie układu odpornościowego, ekspozycja na promieniowanie UV czy infekcje, co prowadzi do nawrotu opryszczki.

Opryszczka może przebiegać bezobjawowo, jednak u części pacjentów dochodzi do nawrotów, które mogą występować nawet kilka razy w roku. Istnieją skuteczne leki przeciwwirusowe dostępne bez recepty, które można zastosować na wczesnym etapie nawrotu, co pozwala na szybkie złagodzenie objawów. Preparaty miejscowe mogą również pomóc w maskowaniu zmian skórnych, co poprawia komfort życia pacjentów.

Objawy opryszczki 

Opryszczka wywołana przez wirus Herpes simplex (HSV) manifestuje się różnorodnymi objawami, które mogą zależeć od miejsca zakażenia oraz stanu zdrowia pacjenta. Wirus HSV-1 często ujawnia się na granicy wargi, szczególnie pod wpływem zmian hormonalnych, co jest widoczne u niektórych kobiet w okresie menstruacyjnym.

Objawy opryszczki wargowej 

Początkowe objawy opryszczki na wardze obejmują uczucie mrowienia, pieczenia, swędzenia i niewielki ból. Następnie pojawiają się drobne pęcherzyki wypełnione płynem surowiczym, które szybko przekształcają się w bolesne, swędzące pęcherzyki z treścią ropną. Pęcherzyki te pękają, tworząc strupki, które zwykle goją się po kilku dniach, zazwyczaj bez pozostawienia blizn. Powstawaniu pęcherzyków może towarzyszyć powiększenie węzłów chłonnych.

Objawy opryszczki narządów płciowych 

Opryszczka narządów płciowych, wywoływana przez HSV-2, objawia się zarówno w formie pierwotnej, jak i nawrotowej. Zakażenie pierwotne ma z reguły cięższy przebieg. Do zakażenia dochodzi najczęściej po kontakcie seksualnym z nosicielem wirusa. Po okresie inkubacji wynoszącym od 3 do 7 dni, zarówno u kobiet, jak i mężczyzn mogą wystąpić objawy ogólne takie jak ból głowy, gorączka i bóle mięśni. U mężczyzn pęcherzyki pojawiają się na prąciu, wewnętrznej części ud lub mosznie, natomiast u kobiet na wargach sromowych, w pochwie, kroczu, a czasami na szyjce macicy. Towarzyszą temu objawy, takie jak śluzowa wydzielina z cewki moczowej lub pochwy oraz powiększenie pachwinowych węzłów chłonnych. Zakażenie pierwotne może również prowadzić do zaburzeń w oddawaniu moczu.

Objawy opryszczki, zarówno na skórze, jak i błonach śluzowych, są do siebie bardzo podobne. Początkowe dolegliwości mogą obejmować lokalne mrowienie, pieczenie oraz niewielki ból, zanim rozwiną się pełne pęcherze. W przebiegu zakażenia mogą również wystąpić objawy ogólne, takie jak złe samopoczucie, gorączka oraz powiększenie węzłów chłonnych.

Leczenie opryszczki wargowej i narządów płciowych 

Leczenie opryszczki jest kluczowe dla skrócenia czasu trwania choroby, złagodzenia objawów oraz poprawy jakości życia pacjentów, zwłaszcza ze względu na kosmetyczne defekty, jakie wywołuje ta choroba. Chociaż wielu pacjentów może uważać opryszczkę za banalną dolegliwość, odpowiednie leczenie jest niezbędne dla minimalizacji jej wpływu.

Lekarz na podstawie wywiadu medycznego decyduje o odpowiedniej metodzie leczenia dla danego pacjenta. Może to być leczenie objawowe, czyli epizodyczne, stosowane w momencie pojawienia się aktywnej infekcji, lub leczenie przewlekłe (supresyjne), które polega na długotrwałym przyjmowaniu leków przeciwwirusowych, zwykle przez 4-6 miesięcy, w celu zapobiegania nawrotom.

Terapia przeciwwirusowa często obejmuje doustne przyjmowanie leków, które powinno być wspierane leczeniem miejscowym. Najczęściej stosowanymi lekami przeciwwirusowymi są acyklowir, famcyklowir i walacyklowir. Leki te pomagają zmniejszyć nasilenie i częstotliwość objawów opryszczki, choć nie eliminują wirusa z organizmu.

Acyklowir jest najczęściej stosowanym lekiem, który skutecznie hamuje namnażanie wirusa HSV, redukuje ból oraz przyspiesza gojenie ran. Stosowanie miejscowe 5% kremu z acyklowirem może skrócić czas trwania choroby o dwa dni. Inne leki przeciwwirusowe do stosowania miejscowego to dokozanol, denotywir i tromantadyna. Oprócz leków przeciwwirusowych, zaleca się również stosowanie preparatów łagodzących objawy i działających wysuszająco, takich jak pasta cynkowa.

Doustne leki bez recepty, takie jak tabletki z acyklowirem w dawce 200 mg, są dostępne i zazwyczaj stosowane pięć razy dziennie przez pięć dni w leczeniu opryszczki. Wczesne zastosowanie tych leków przeciwwirusowych, najlepiej przy pierwszych objawach infekcji, jest kluczowe dla ich skuteczności. W przypadku opryszczki narządów płciowych również można sięgnąć po takie leki. 

Powikłania po opryszczce 

Opryszczka, choć często postrzegana jako drobna dolegliwość skórna, może prowadzić do poważnych powikłań. Epizod aktywnej opryszczki trwa zazwyczaj od czterech do dziesięciu dni. Chociaż wydaje się, że tygodniowe wykwity na wargach nie stanowią dużego zagrożenia dla zdrowia, to nie można lekceważyć wirusa HSV-1 ze względu na jego zdolność do łatwego przenoszenia się oraz potencjalne powikłania.

Jednym z najgroźniejszych powikłań opryszczki wargowej jest ryzyko przeniesienia wirusa do oka, co może prowadzić do opryszczkowego zapalenia rogówki. Zapalenie rogówki jest poważnym schorzeniem, które może doprowadzić do owrzodzenia rogówki, a w skrajnych przypadkach do utraty wzroku. Z tego powodu, osoby z aktywną opryszczką powinny szczególnie dbać o higienę rąk, myjąc je dokładnie po każdym kontakcie z wykwitem na wargach, aby uniknąć przypadkowego przeniesienia wirusa do oka.

W bardzo rzadkich przypadkach wirus HSV-1 może, zamiast do warg przemieścić się w kierunku głowy, co prowadzi do poważnych infekcji neurologicznych, takich jak zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych lub opryszczkowe zapalenie mózgu. Te schorzenia są trudne do leczenia i mogą pozostawić długotrwałe konsekwencje neurologiczne, nawet jeśli infekcja zostanie wyleczona. Objawy takich powikłań mogą przypominać początkowe symptomy grypy, co może utrudniać ich wczesne rozpoznanie.

W przypadku podejrzenia, że opryszczka mogła doprowadzić do powikłań ocznych lub neurologicznych, konieczne jest natychmiastowe skonsultowanie się z lekarzem. Wczesne rozpoznanie i odpowiednie leczenie są kluczowe dla zapobiegania poważnym uszkodzeniom oraz długotrwałym konsekwencjom zdrowotnym. Kompleksowe leczenie opryszczki wargowej jest bardzo ważne.