Zaniżona samoocena dotyka bardzo wielu osób. Jest to poważny problem, który może powodować znaczne obniżenie jakości życia, niepewność w sytuacjach społecznych, stawianie sobie zaniżonych celów czy rezygnację z realizacji różnych zadań w obawie przed poniesieniem porażki. Problemem może też być samoocena zawyżona. Autorzy omawiają między innymi zjawisko tak zwanej kruchej wysokiej samooceny, która polega na tym, że w oczach otoczenia osoba ma wysoką samoocenę, jednak szybko okazuje się, że musi być ona nieprzerwanie potwierdzana. Osoba taka nieustannie oczekuje przejawów szacunku, uznania, reaguje złością, jeśli ich nie dostrzega, bardzo ją też irytują oznaki lekceważenia. Ktoś mający tak zwaną bezpieczną wysoką samoocenę nie potrzebuje nieprzerwanie dowodów swojej wartości; przeciwnie, nawet przejawy lekceważenia i braku szacunku nie naruszają jego samooceny.
W książce omówiono obecny stan wiedzy na temat tych i bardzo wielu innych zagadnień związanych z samooceną, w tym przedstawiono wyniki najnowszych badań. Jest to więc niejako publikacja „z frontu badań" nad samooceną, zawierająca skalę, dzięki której każdy czytelnik może sprawdzić, jaka jest jego/jej samoocena.
„Z zadowoleniem należy przyjąć pojawienie się monografii, która podejmuję próbę całościowego przyjrzenia się samoocenie. Publikacja ma wiele walorów poznawczych, ale podkreślić należy jej bezsprzeczne walory edukacyjne, stanowi bowiem kompendium wiedzy na temat możliwości kwestionariuszowego pomiaru samooceny (...). Obszerne wprowadzenie pozwala również na ujednolicenie terminologii dotyczącej tego zagadnienia. W wymiarze edukacyjnym praca zapewnia zatem cenny przegląd teorii, metod i badań, przydatny dla wszystkich badaczy interesujących się tą tematyką, ale także studentów, którzy będą mogli z jednego źródła dowiedzieć się, jak badać samoocenę, a przy okazji z jakimi zmiennymi i jak mierzonymi się ona wiąże. Monografia będzie również z pewnością ciekawa dla praktyków zainteresowanych pomiarem tej niezwykle istotnej dla funkcjonowania człowieka zmiennej. Co ważne, wprowadzono w niej także nową skalę badania samooceny (SLCS-R, Self-liking/Self-Competence Scalę Revised), która uzupełnia dostępne na rynku polskim metody badania analizowanej postawy".
Z recenzji dra hab. Michała Wierzchonia
Rozdział 1. Definicja i struktura samooceny 9
1.1. Wybrane definicje samooceny 9
1.2. Struktura samooceny 11
1.2.1. Samoocena jawna i utajona 13
1.2.2. Atrybuty samooceny 16
1.3. Samoocena optymalna 26
1.4. Samoocena jako motyw 26
Rozdział 2. Funkcje i mechanizmy regulowania samooceny 33
2.1. Funkcje samooceny 33
2.1.1. Samoocena jako ochrona przed lękiem 33
2.1.2. Samoocena jako ochrona przed stresem i niepowodzeniami 34
2.1.3. Samoocena jako ochrona przed wykluczeniem społecznym 34
2.1.4. Samoocena jako pomoc w realizacji celów 35
2.1.5. Samoocena jako zapewnienie optymalnej czujności 37
2.1.6. Funkcje samooceny – uwagi końcowe 38
2.2. Mechanizmy regulowania samooceny 38
2.2.1. Porównania społeczne 38
2.2.2. Model utrzymania samooceny 40
2.2.3. Redukowanie dysonansu poznawczego 41
2.2.4. Autoafirmacja 43
Rozdział 3. Źródła i rozwój samooceny 47
3.1. Źródła samooceny 47
3.1.1. Psychologiczne źródła samooceny 47
3.1.2. Biologiczne źródła samooceny 49
3.2. Rozwój samooceny 51
3.2.1. Wysokość samooceny 52
3.2.2. Stabilność samooceny 54
Rozdział 4. Polskie narzędzia i adaptacje metod pomiaru samooceny 57
4.1. SES Morrisa Rosenberga 58
4.2. CSEI Stanleya Coopersmitha 60
4.3. MSEI Edwarda O’Briena i Seymoura Epsteina 61
4.4. CSES Andrew Paradise’a i Michaela Kernisa 63
4.5. Skala Samooceny Macieja Dymkowskiego (SSD) 64
4.6. Inwentarz Samowiedzy Sherwooda (ISC) 65
4.6.1. Kwestionariusz Samooceny Pamięci (Squire Subjective Memory Questionnaire; SSMQ) 66
Rozdział 5. Konstrukcja oryginalnej wersji skali SLCS-R 67
5.1. Podłoże teoretyczne 67
5.2. Konstrukcja oryginalnych skal i ich właściwości psychometryczne 70
5.2.1. Konstrukcja SLCS i właściwości psychometryczne narzędzia 70
5.2.2. Konstrukcja SLCS-R i właściwości psychometryczne narzędzia 72
5.3. Wybrane adaptacje skal SLCS i SLCS-R 75
5.3.1. Norweska wersja skali SLCS 76
5.3.2. Holenderska wersja skali SLCS-R 77
5.3.3. Chińska wersja skali SLCS-R 77
Rozdział 6. Narzędzia wykorzystane w badaniach własnych dotyczących trafności teoretycznej polskiej wersji SLCS-R 79
6.1. Koncepcja analiz trafności 79
6.2. Narzędzia do pomiaru temperamentu i cech osobowości 82
6.2.1. Formalna Charakterystyka Zachowania – Kwestionariusz Temperamentu (FCZ-KT) 82
6.2.2. Kwestionariusz Temperamentu EAS-D 84
6.2.3. Skala Poszukiwania Doznań (SSS) 84
6.2.4. Inwentarz Osobowości NEO-FFI 85
6.2.5. Kwestionariusz Osobowości Eysencka (EPQ-R) 85
6.2.6. Skala Pewności Siebie (SPS) 86
6.2.7. Skala Orientacji Życiowej (SOC-29) 87
6.2.8. Kwestionariusz do Pomiaru Poczucia Kontroli (Delta) 87
6.2.9. Skala Umiejscowienia Kontroli (I/E) 88
6.2.10. Skala Uległości (GCS) 89
6.2.11. Polski Kwestionariusz Perfekcjonizmu Adaptacyjnego i Dezadaptacyjnego (KPAD) 89
6.2.12. Skala Poznawczego Domknięcia – skrócona wersja (SPPD) 90
6.2.13. Kwestionariusz Potrzeby Poznania (KPP) 90
6.2.14. Kwestionariusz Narcyzmu (NPI) 91
6.2.15. Inwentarz do Oceny Płci Psychologicznej (IPP) 91
6.3. Narzędzia do pomiaru funkcjonowania emocjonalnego 92
6.3.1. Inwentarz Stanu i Cechy Lęku (ISCL) 92
6.3.2. Kwestionariusz Lęku Egzaminacyjnego (TAI) 92
6.3.3. Kwestionariusz Poczucia Stresu (KPS) 93
6.3.4. Przymiotnikowa Skala Nastroju (UMACL) 93
6.3.5. Kwestionariusz Defensywnego Pesymizmu (KDP) 94
6.3.6. Kwestionariusz Ruminacji (KR) 94
6.3.7. Kwestionariusz Kontroli Emocjonalnej (KKE) 95
6.3.8. Skala Depresji (CES-D) 96
6.3.9. Skala Satysfakcji z Życia (SWLS) 96
6.3.10. Test Orientacji Życiowej (LOT-R) 97
6.3.11. Skala Orientacji Pozytywnej (Skala P) 97
6.3.12. Antycypacyjna Strategia Wzmacniania Samooceny (ASO) 97
6.3.13. Skala Samoregulacji Promocyjnej i Prewencyjnej (SSPP) 98
6.3.14. Skala Aprobaty Społecznej (SAS) 99
6.3.15. Kwestionariusz Inteligencji Emocjonalnej (INTE) 100
6.3.16. Kwestionariusz Radzenia Sobie w Sytuacjach Stresowych (CISS) 100
6.3.17. Kwestionariusz Ulegania Pokusom (KUP) 101
6.4. Narzędzia do pomiaru funkcjonowania społecznego 102
6.4.1. Kwestionariusz nieśmiałości (KN) 102
6.4.2. Kwestionariusz Agresji (BPAQ) 102
6.4.3.Kwestionariusz Stylów Przywiązaniowych (KSP) 103
6.4.4. Kwestionariusz Kompetencji Społecznych (KKS) 104
6.4.5. Skale do pomiaru orientacji sprawczej i wspólnotowej 104
6.5. Narzędzia do pomiaru cech związanych z aktywnością 105
6.5.1. Skala Uogólnionej Własnej Skuteczności (GSES) 105
6.5.2. Kwestionariusz Nadziei na Sukces (KNS) 106
6.5.3. Inwentarz Motywacji Osiągnięć (LMI) 106
6.5.4. Skala Kompetencji Osobistej (KompOs) 108
6.6. Narzędzia do pomiaru aktywności zawodowej 109
6.6.1. Kwestionariusz Uzależnienia od Pracy (WART) 109
6.6.2. Kwestionariusz Wypalenia Zawodowego (MBI) 109
6.6.3. Wielowymiarowy Kwestionariusz Oceny Pracoholizmu (WKOP) 110
6.7. Skala Wartości Rokeacha (SW) 110
Rozdział 7. Konstrukcja polskiej wersji skali SLCS-R 113
7.1. Tłumaczenie 113
7.2. Opis badanych prób 113
7.3. Podstawowe właściwości psychometryczne kwestionariusza SLCS-R 117
7.3.1. Statystyki opisowe skali SLCS-R 117
7.3.2. Wyniki w kwestionariuszu SLSC-R a zmienne demograficzne 118
7.4. Rzetelność kwestionariusza SLCS-R 121
7.5. Struktura czynnikowa kwestionariusza SLCS-R 124
7.5.2. Eksploracyjne analizy czynnikowe 127
7.6. Trafność kwestionariusza SLCS-R 128
7.6.1. Trafność kryterialna diagnostyczna 128
7.6.2. Trafność teoretyczna 131
7.6.3. Trafność różnicowa 158
7.6.4. Analiza różnic międzygrupowych 162
7.7. Podsumowanie 163
Rozdział 8. Stosowanie kwestionariusza SLCS-R 165
8.1. Procedura badania 165
8.2. Obliczanie wyników 165
8.3. Interpretacja psychometryczna wyników 166
8.4. Interpretacja psychologiczna wyników 170
8.5. Zastosowanie kwestionariusza SLCS-R 171
Literatura cytowana 173
Spis tabel 205
Skala odczuć wobec własnej osoby i poczucia własnej kompetencji 207
