Celem niniejszej publikacji uczyniono próbę oceny efektywności oddziaływania przekazu medialnego w modyfikowaniu postaw społecznych studentów pedagogiki wobec osób niepełnosprawnych. W pierwszym rozdziale scharakteryzowano pojęcie „niepełnosprawność”, uwzględniając różnorodność w zakresie jego definiowania. W drugim – omówiono szczegółowo termin ‘postawa’ oraz uwarunkowania i mechanizmy modyfikowania postaw wobec osób z niepełnosprawnością. Rozdział trzeci poświęcono charakterystyce środków masowego przekazu; teorii wyjaśniających ich oddziaływanie na odbiorcę. Rozdział czwarty zawiera metodologiczne podstawy badań własnych, których wyniki przedstawiono w rozdziale piątym. Dokonano w nim wieloaspektowej analizy i interpretacji zmian, które nastąpiły w postawach studentów wobec osób z niepełnosprawnością wskutek podjętych działań eksperymentalnych. W końcowej części sformułowano wnioski o charakterze teoretycznym oraz praktycznym, będące wynikiem weryfikacji założonych hipotez. W niniejszej publikacji nie uwzględniono zagadnienia wizerunku osób z niepełnosprawnością w środkach masowego przekazu. Stanowi ono przedmiot oddzielnego opracowania.
Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
Rozdział 1
Treść i zakres pojęcia „niepełnosprawność” –
wybrane zagadnienia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
1. Defi nicje niepełnosprawności – konieczność przezwyciężenia chaosu
pojęciowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
2. Defi nicje niepełnosprawności – różnorodne spojrzenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
3. Niepełnosprawność – z punktu widzenia prawa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21
4. Klasyfi kacje niepełnosprawności według Światowej Organizacji Zdrowia . . . 23
5. Modele niepełnosprawności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26
5.1. Model indywidualny (medyczny) niepełnosprawności . . . . . . . . . . . . . . 27
5.2. Model społeczny niepełnosprawności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
5.3. Model scalony niepełnosprawności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33
5.4. Kulturowy model niepełnosprawności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34
Rozdział 2
Postawy społeczne wobec osób z niepełnosprawnością –
przeglśd zagadnień . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37
1. Postawa- niejednoznaczność i różnorodność w defi niowaniu pojęcia . . . . . . 38
1.1. Klasyfi kacje defi nicji postaw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39
2. Defi nicja strukturalna pojęcia ‘postawa’ – implikacje/ konsekwencje
przyjęcia stanowiska dla teorii i praktyki pedagogicznej . . . . . . . . . . . . . . . . . 42
2.1. Strukturalne cechy postaw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43
3. Mechanizmy tworzenia się postaw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46
4. Możliwości zmiany i modyfi kowania postaw – źródła trudności . . . . . . . . . . 49
4.1. Przyczyny, mechanizm oraz metody zmiany postaw . . . . . . . . . . . . . . . 50
4.2. Czynniki i prawidłowości sprzyjające zmianie postaw . . . . . . . . . . . . . . 52
5. Postawy wobec osób niepełnosprawnych – wybrane kategorie
i klasyfi kacje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53
6. Wybrane uwarunkowania postaw wobec osób niepełnosprawnych . . . . . . . . 57
6.1. Czynniki związane z warunkami środowiskowymi . . . . . . . . . . . . . . . . . 59
6.2. Czynniki związane z przedmiotem postawy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60
6.3. Czynniki związane z podmiotem postawy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62
6.4. Wiedza na temat niepełnosprawności oraz kontakt z osobami
niepełnosprawnymi jako czynniki warunkujące pozytywne postawy . . 63
7. Postawy wobec osób niepełnosprawnych – przegląd badań . . . . . . . . . . . . . . 65
7.1. Postawy społeczeństwa polskiego wobec osób niepełnosprawnych
– dynamika zjawiska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66
7.2. Postawy studentów wobec niepełnosprawności – przegląd badań . . . . 69
Rozdział 3
Środki masowego przekazu – wybrane zagadnienia . . . . . . . . . . . . . . . . 75
1. Mass media – treść i zakres pojęcia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76
2. Funkcje mass mediów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79
3. Środki masowego przekazu a postawy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81
4. Oddziaływanie środków masowego przekazu – wybrane teorie . . . . . . . . . . . 86
5. Efekty korzystania z mass mediów – obszary wpływu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93
Rozdział 4
Metodologiczne podstawy badań własnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99
1. Cel pracy, problemy badawcze i hipotezy robocze . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99
2. Zmienne i wskaźniki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105
3. Metoda i techniki badawcze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106
3.1. Skala Postaw Wobec Niepełnosprawnych (A. E. Sękowski) . . . . . . . . . . . . . 109
3.2. Skala Wartościowania Modeli Niepełnosprawności (J. Kirenko) . . . . . . . . . 110
3.3. Kwestionariusz do Badania Postaw Wobec Osób Niepełnosprawnych
(A. Ostrowska) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111
3.4. Autorska Skala Dystansu Społecznego (na podstawie Skali Dystansu
Społecznego K. W. Bogardusa) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113
3.5. Kwestionariusz wywiadu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113
4. Organizacja i przebieg badań . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114
5. Charakterystyka badanych osób . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122
Rozdział 5
Postawy ogólne wobec osób z niepełnosprawnoscią –
wyniki badań własnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131
5.1. Postawy wobec osób z niepełnosprawnością – porównanie poziomów
wyjściowych i końcowych badanych grup . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132
5.2. Postawy wobec osób z niepełnosprawnością – porównanie poziomów
wyjściowych z poziomami końcowymi w badanych grupach . . . . . . . . . 136
Rozdział 6
Postawy wobec osób z niepełnosprawnością z uwzględnieniem
definicji strukturalnej – wyniki badań własnych . . . . . . . . . . . . . . . . . 145
6.1. Komponent emocjonalny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145
6.1.1. Skala Wartościowania Modeli Niepełnosprawności –
porównanie poziomów wyjściowych i końcowych
badanych grup . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147
6.1.2. Akceptacja modelu społecznego niepełnosprawności –
porównanie poziomów wyjściowych z poziomami końcowymi
w badanych grupach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153
6.1.3. Postawy wobec osób z niepełnosprawnością – porównanie
preferencji wartościowania modelu niepełnosprawności
wyjściowych z końcowymi w badanych grupach . . . . . . . . . . . . 157
6.2. Komponent poznawczy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166
6.2.1. Wiedza badanych studentów na temat niepełnosprawności
w świetle wyników badań własnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167
6.2.2. Językowy obraz niepełnosprawności elementem wiedzy
na temat niepełnosprawności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171
a) Określenia pozytywne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177
b) Określenia neutralne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 183
c) Określenia negatywne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 185
6.2.3. Obraz językowy niepełnosprawności – nieprofesjonalne
defi nicje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191
6.2.4. Wizerunek osoby niepełnosprawnej – przypisywane cechy . . . 196
6.3. Komponent behawioralny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 206
6.3.1. Dystans społeczny badanych studentów wobec osób
z niepełnosprawnością . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 207
6.3.2. Dystans społeczny wobec osób z niepełnosprawnością –
różne sytuacje i role społeczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213
6.3.3. Rozumienie potrzeby udzielania pomocy osobom
z niepełnosprawnością . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 216
Rozdział 7
Postawy społeczne studentów wobec osób z niepełnosprawnościś
z perspektywy Kwestionariusza do Badania Postaw Wobec Osób
Niepełnosprawnych A. Ostrowskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 219
7.1. Stosunek Polaków wobec niepełnosprawności w opinii studentów . . . 220
7.2. Przyczyny dystansu społecznego wobec osób
z niepełnosprawnością . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 221
7.3. Ocena wybranych rodzajów niepełnosprawności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 223
7.4. Postrzeganie miejsca osób z niepełnosprawnością
w społeczeństwie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 235
7.5. Osoby odpowiedzialne z pomoc osobom niepełnosprawnym . . . . . . . . 240
Zakończenie i wnioski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 247
Bibliografia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 257
Spis tabel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 273
Spis wykresów i schematów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 279
Stężenie kreatyniny we krwi jest istotnym wskaźnikiem funkcjonowania nerek oraz...
czytaj więcejFosfataza alkaliczna to enzym, który odgrywa kluczową rolę w wielu procesach biologicznych....
czytaj więcejRumień zakaźny to stosunkowo łagodna infekcja wirusowa, która najczęściej dotyka...
czytaj więcejZespół jelita drażliwego jest przewlekłą chorobą przewodu pokarmowego o charakterze...
czytaj więcejSzkarlatyna to choroba zakaźna, która dotyka dzieci w każdym wieku. Mogą zarazić się...
czytaj więcej
