Aktywność twórcza a pracoholizm. Jak utrzymać kapitał kreatywności pracowników?
Autorzy: Anna Lipka, Stanisław Waszczak, Alicja Winnicka-Wejs
prof. UEK dr hab. Alicja Miś:
Podjęta problematyka ma charakter nowatorski; nie ma bowiem w polskiej literaturze przedmiotu podobnego opracowania. Znaleźć można jedynie przyczynki, w postaci nielicznych artykułów, częściej dotyczących twórczości i talentów w organizacji niż pracoholizmu (…).
Sformułowany przez Autorów przedmiot opracowania sprowadza się do „dokładniejszego określenia możliwych relacji pomiędzy aktywnością twórczą a pracoholizmem”. Sposób dojścia do tak nakreślonego wyniku obejmuje także wykorzystanie metody biograficznej jako podstawy prowadzonych badań – co ujawnia dodatkowy walor pracy: jej wkład w metodologię badawczą nauk o zarządzaniu, w których metoda biograficzna jako sposób gromadzenia informacji jest śladowo wykorzystywana jedynie w procesie pozyskiwania pracowników do organizacji (…). Stojąc na gruncie koncepcji zasobowej organizacji Autorzy skonstatowali, iż tworzywem aktywności twórczej jest wiedza poddająca się kształtowaniu i transformowaniu w konkretne produkty, a duże zaangażowanie pracowników w pracę, odczuwanie przymusu pracy i satysfakcji z pracy jest pożądane z punktu widzenia organizacji. Jednak pewien specyficzny układ wymienionych charakterystyk aktywności twórczej prowadzi do zachowań nieefektywnych i swoistego „nadużycia” zasobu ludzkiego. Przyjęto zatem, iż „pracoholizm” wcale nie jest mniej groźny w skutkach tylko dlatego, że odnosi się do wykonywania pracy twórczej a nie odtwórczej (…). Rozdział IV „Wypowiedzi twórców jako źródło informacji o ich pracoholizmie” jest najbardziej spektakularny w całym opracowaniu. Sam w sobie niezwykle twórczy zarówno jeśli chodzi o pomysł, jak i jego realizację, że nie wspomnę o ciekawej zawartości. Zaproponowany tu algorytm poszukiwania elementów pracoholizmu jest nowatorski i otwiera nowe możliwości metodologiczne w zarządzaniu.
Wstęp
Anna Lipka
1. Interpretacje twórczości przez pryzmat pracoholizmu
1.1. Pojęcie aktywności twórczej (Stanisław Waszczak)
1.2. Przystawalność definicji pracoholizmu do aktywności twórczej (Stanisław Waszczak)
1.3. Odniesienia do pracoholizmu w wybranych teoriach i koncepcjach twórczości
1.3.1. Klasyczne teorie procesu twórczego (Stanisław Waszczak)
1.3.2. Współczesne teorie procesu twórczego (Anna Lipka)
1.3.3. Systemowe koncepcje twórczości (Anna Lipka)
1.4. Podsumowanie (Anna Lipka)
2. Cechy aktywności twórczej w objaśnieniach etiologicznych pracoholizmu
2.1. Podział objaśnień powstawania i utrzymywania się pracoholizmu (Anna Lipka)
2.2. Charakterystyka poszczególnych objaśnień i ich odniesienie do pracoholizmu twórców
2.2.1. Objaśnienie pracoholizmu teoriami zachowań względnie uczenia się (Anna Lipka)
2.2.2. Pracoholizm z punktu widzenia psychoanalizy (Stanisław Waszczak)
2.2.3. Osobowość anankastyczna jako uwarunkowanie pracoholizmu (Stanisław Waszczak)
2.2.4. Pracoholizm jako specjalny styl zachowania (Anna Lipka)
2.2.5. Pracoholizm jako uzależnienie (Anna Lipka)
2.2.6. Poszukiwania źródeł pracoholizmu w dynamice rodziny lub w wymaganiach systemów (Anna Lipka)
2.2.7. Integrujący model pracoholizmu (Anna Lipka)
2.2.8. Pracoholizm twórców jako przymus przetwarzania wrażeń/informacji (Anna Lipka)
2.3. Podsumowanie (Anna Lipka)
3. Zastosowanie analizy danych biograficznych do badania przebiegu twórczości w aspekcie pracoholizmu (Anna Lipka)
3.1. Rodzaje informacji o aktywności twórczej czerpanych z biografii
3.2. Typologie aktywności twórczej w oparciu o dane biograficzne – propozycja
3.3. Egzemplifikacja zaproponowanej typologii aktywności twórczej
3.3.1. Wzór: szybka adolescencja do tworzenia przerwana przedwczesną śmiercią twórcy
3.3.2. Wzór: szybka adolescencja do tworzenia i długa, nieprzerwana aktywność twórcza stanowiąca wybrany styl życia lub konieczność życiową
3.3.3. Wzór: szybka adolescencja do tworzenia, owocująca aktywnością, z przerwami uwarunkowanymi sytuacją osobistą i/lub wydarzeniami polityczno-społecznymi oraz przedwczesną śmiercią
3.3.4. Wzór: szybka adolescencja do tworzenia, owocująca długotrwałą aktywnością, z przerwami uwarunkowanymi sytuacją osobistą i/lub wydarzeniami polityczno-społecznymi, i/lub inną działalnością
3.3.5. Wzór: szybka adolescencja do tworzenia, owocująca aktywnością twórczą po jednej dłuższej przerwie
3.3.6. Wzór: szybka adolescencja do tworzenia i aktywność twórcza ograniczona do jednego etapu życiowego
3.4. Podsumowanie
4. Wypowiedzi twórców jako źródło informacji o ich pracoholizmie
4.1. Postępowanie badawcze przy wykorzystaniu wypowiedzi twórców do identyfikacji u nich pracoholizmu (Anna Lipka)
4.2. Egzemplifikacja zaproponowanego postępowania badawczego
4.2.1. Maria Skłodowska-Curie (Alicja Winnicka-Wejs)
4.2.2. Agata Christie (Anna Lipka)
4.2.3. Erica Jong (Anna Lipka)
4.2.4. Bohumil Hrabal (Anna Lipka)
4.2.5. Witold Gombrowicz (Anna Lipka)
4.2.6. Franciszek Kafka (Stanisław Waszczak)
4.2.7. Mario Vargas Llosa (Anna Lipka)
4.2.8. Vincent van Gogh (Stanisław Waszczak)
4.2.9. Krzysztof Kieślowski (Alicja Winnicka-Wejs)
4.2.10. Józef Kozielecki (Alicja Winnicka-Wejs)
4.3. Podsumowanie (Anna Lipka)
5. Pracoholizm i aktywność twórcza jako przedmiot zainteresowania zarządzania kapitałem ludzkim
5.1. Różnicowanie pomiędzy wysokim zaangażowaniem w pracę a pracoholizmem (Stanisław Waszczak, Alicja Winnicka-Wejs)
5.2. Pracoholizm jako ryzyko personalne (Anna Lipka)
5.3. Oddziaływanie na uwarunkowania pracoholizmu (Alicja Winnicka-Wejs)
5.3.1. Podział uwarunkowań pracoholizmu z punktu widzenia organizacji
5.3.2. Wpływ na uwarunkowania zewnętrzne
5.3.3. Wpływ na uwarunkowania wewnętrzne
5.3.4. Wpływ na uwarunkowania indywidualne
5.4. Oddziaływanie na skutki pracoholizmu (Alicja Winnicka-Wejs)
5.5. Możliwości terapii pracoholizmu poza organizacją (Stanisław Waszczak)
5.6. Możliwości prewencji i zmniejszania skutków (interwencji) pracoholizmu jako zadanie z zakresu zarządzania kapitałem ludzkim (Anna Lipka)
5.7. Podsumowanie (Anna Lipka)
Zakończenie (Anna Lipka)
Bibliografia
Spis tabel i rysunków
Zrozumienie mechanizmów odpowiedzialnych za krzepnięcie jest fundamentalne, aby móc...
czytaj więcej
