AST – co to jest, normy

Badanie poziomu (AST) aminotransferazy asparaginianowej, znane również jako AspAT lub GOT, jest jednym ze znaczących testów diagnostycznych, wykorzystywanych w diagnozowaniu silnego bądź łagodnego uszkodzenia wątroby. AST to enzym występujący głównie w komórkach wątroby oraz w mięśniu sercowym, ale jego aktywność obserwuje się również w: mięśniach szkieletowych, nerkach i erytrocytach.

Wzrost poziomu AST we krwi pacjenta często sygnalizuje uszkodzenie komórek wątroby, co może wynikać z: przewlekłych stanów zapalnych, wirusowego zapalenia wątroby, autoimmunologicznego zapalenia wątroby, marskości, a także uszkodzenia tkanki mięśniowej, np. martwicy mięśnia sercowego. Próby wątrobowe takie, jak badanie AST, pozwalają na wczesne wykrywanie i kontrolę stanu zdrowia wątroby u pacjentów z ostrymi i przewlekłymi chorobami tego narządu, co ma szczególne znaczenie w diagnostyce schorzeń prowadzących do obumierania hepatocytów.

AST - definicja

AST to enzym, który koncentruje się nie tylko w wątrobie, lecz także znajduje się w: mięśniu sercowym, mięśniach szkieletowych, nerkach, a także w krwinkach czerwonych.

AST (aminotransferaza asparaginianowa) to enzym, obecny w różnych tkankach ludzkiego ciała, co sprawia, że stanowi istotny wskaźnik w diagnostyce medycznej.

Definicja AST

Rola tego enzymu w różnych narządach podkreśla jego znaczenie w diagnostyce wielu schorzeń, nie tylko tych, związanych z wątrobą.

Główne lokalizacje i rola AST w organizmie

AST występuje w różnych tkankach ludzkiego ciała, wśród których znajdują się:

• Wątroba - największą aktywność AST obserwuje się w hepatocytach (komórkach wątrobowych), gdzie uczestniczy w kluczowych procesach metabolicznych. Wzrost poziomu AST w osoczu krwi jest często wynikiem uszkodzenia tych komórek, co określa się jako typowe dla stanów takich, jak: marskość wątroby, zapalenie wątroby oraz uszkodzenie wątroby spowodowane efektem zażywania niektórych leków.
• Mięsień sercowy - w przypadku zawału mięśnia sercowego, martwicy czy innych form uszkodzenia serca, AST może być uwalniany do krwi, co prowadzi do zwiększenia jego stężenia, używanego jako jeden z markerów diagnostycznych tych stanów.
• Mięśnie szkieletowe - podobnie jak w przypadku serca, uszkodzenia mięśni szkieletowych (np. w wyniku kontuzji, nadmiernego wysiłku fizycznego czy dystrofii mięśniowej) mogą prowadzić do uwolnienia AST do krwiobiegu.
• Nerki - chociaż aktywność AST w nerkach jest niższa niż w wątrobie czy mięśniach, uszkodzenie nerek może również przyczynić się do zwiększonego poziomu AST.
• Krwinki czerwone - AST występuje również w erytrocytach, a jego poziomy mogą odzwierciedlać różne patologiczne stany związane z hemolizą czy innymi zaburzeniami krwi.

Badanie AST

Badanie poziomu aminotransferazy asparaginianowej (AST), znane również jako AspAT lub GOT, jest prymarnym testem diagnostycznym, używanym do oceny stanu zdrowia wątroby. Aminotransferaza asparaginianowa to enzym, którego obecność zazwyczaj jest niska w zdrowym organizmie. Wzrost stężenia AST we krwi wskazuje na potencjalne uszkodzenia wątroby, które mogą pochodzić w wyniku wystąpienia różnych schorzeń takich, jak: przewlekłe i ostre stany zapalne wątroby, choroby związane z nadużywaniem alkoholu czy też autoimmunologiczne zapalenie wątroby. Aby uzyskać pełny obraz stanu występującego przy chorobach wątroby, badanie AST często przeprowadza się równolegle z badaniem aminotransferazy alaninowej (ALT), co umożliwia dokładniejszą diagnozę poprzez analizę stosunku AST do ALT.

Wskazania do wykonania badania AST

Badanie poziomu aminotransferazy asparaginianowej (AST) stanowi kluczowy element w diagnostyce i monitorowaniu zdrowia wątroby oraz innych narządów. Wzrost stężenia tego enzymu we krwi może świadczyć o różnorodnych uszkodzeniach wewnętrznych, wymagających dalszych badań i potencjalnego leczenia. Grupy, które ze względu na swój styl oraz tryb życia powinny poddać się badaniu AST to m.in.:

• Osoby z objawami uszkodzenia wątroby, którymi zwykle są:
  • zażółcenie skóry i błon śluzowych (żółtaczka),
  • częste pojawianie się ciemnej barwy moczu i jasnego zabarwienia stolca,
  • zmęczenie, osłabienie oraz obniżenie apetytu,
  • wymioty, nudności, wzdęcia oraz inne zaburzenia trawienia,
  • wyraźne ślady od powstawania siniaków,
  • obrzęk i ból brzucha, szczególnie pod żebrami po prawej stronie.
• Osoby, których członkowie rodziny zmagali się z chorobami wątroby:
  • posiadające świadomość wystąpienia przewlekłych stanów zapalnych wątroby lub innych schorzeń wątroby w rodzinie.
• Osoby nadużywające alkoholu:
  • regularne spożywanie alkoholu znacznie zwiększa ryzyko uszkodzenia wątroby.
• Osoby z chorobami metabolicznymi i przewlekłymi takimi, jak:
  • cukrzyca,
  • otyłość,
  • przewlekła choroba nerek.
• Pacjenci, przyjmujący leki, obciążające wątrobę:
  • leki, które mogą powodować uszkodzenie wątroby, takie jak retinoidy, niektóre leki przeciwbólowe i przeciwzapalne.
• Osoby z chorobami autoimmunologicznymi:
  • u których wystąpiło autoimmunologiczne zapalenie wątroby.
• Pacjenci po przebytych urazach lub operacjach:
  • uszkodzenia tkanki mięśniowej, w tym po wypadkach czy operacjach, mogą prowadzić do wzrostu AST.
• Pacjenci z infekcjami wirusowymi wątroby:
  • mowa o wirusowym zapaleniu wątroby typu A lub B.
• Osoby stosujące doustną antykoncepcję hormonalną lub hormonalną terapię zastępczą (HTZ):
  • długotrwałe stosowanie tych środków może wpływać na prawidłowe funkcjonowanie wątroby.
• Osoby w grupie ryzyka ze względu na genetyczne predyspozycje do chorób wątroby:
  • choroby takie jak hemochromatoza, choroba Wilsona.

Wykonanie badania AST jest również zalecane jako część regularnych badań profilaktycznych. Najlepiej przeprowadzać je raz w roku, aby wcześnie wykryć potencjalne problemy i zająć się nimi przed rozwojem poważniejszych komplikacji zdrowotnych. Regularne monitorowanie poziomu AST jest kluczowe dla osób, u których już zdiagnozowano choroby wątroby. Dzięki temu można śledzić postęp choroby lub skuteczność podjętego leczenia.

Normy AST

Wartości referencyjne normy AST, które są ustalane poprzez badanie krwi, różnią się w zależności od: wieku, płci oraz technologii zastosowanej w laboratorium. Poniżej przedstawiamy dokładne normy AST, biorąc pod uwagę wiek i płeć pacjenta.

Normy AST u mężczyzn

Aspartanotransferaza (AST) jest kluczowym wskaźnikiem w diagnostyce laboratoryjnej uszkodzeń komórek, zwłaszcza w tkankach wątroby i mięśniach szkieletowych. Referencyjne wartości AST dla mężczyzn są zróżnicowane w zależności od wieku:

• Noworodki (1-30 dni): poniżej 51 U/l
• Niemowlęta (31 dni do 12 miesięcy): poniżej 65 U/l
• Dzieci (1-3 lata): poniżej 56 U/l
• Dzieci (3-6 lat): poniżej 48 U/l
• Dzieci (6-9 lat): poniżej 42 U/l
• Dzieci (9-12 lat): poniżej 38 U/l
• Młodzież (12-18 lat): poniżej 39 U/l
• Dorośli (>18 lat): poniżej 37 U/l

Normy AST u kobiet

Kobiece normy AST różnią się od męskich, zwykle prezentując się w wyższych przedziałach:

• Noworodki (do 30 dni): poniżej 49 U/l
• Dzieci (31 dni do 12 miesięcy): powyżej 79 U/l
• Dzieci (1-3 lata): powyżej 69 U/l
• Dzieci (3-6 lat): powyżej 59 U/l
• Dzieci (6-9 lat): więcej niż 41 U/l
• Dzieci (9-12 lat): powyżej 37 U/l
• Młodzież (12-15 lat): powyżej 32 U/l
• Młodzież (15-18 lat): powyżej 30 U/l
• Dorośli (>18 lat): więcej niż 31 U/l

Wynik badania AST

Podwyższone lub obniżone poziomy AST mogą wskazywać na różne schorzenia i stanowić przesłankę do dalszej diagnostyki. Potencjalne przyczyny obejmują:

• uszkodzenia wątroby: wirusowe zapalenie wątroby, autoimmunologiczne zapalenie wątroby, marskość, łagodne uszkodzenia wątroby.
• inne schorzenia: niedrożność przewodów żółciowych, zapalenia trzustki, przewlekła choroba nerek, urazy mięśni.
• problemy kardiologiczne: stan po zawale mięśnia sercowego, martwicę mięśnia sercowego.

Niskie AST mogą być obserwowane w azotemii oraz w chorobach nerek. Istotne jest, by każde odstępstwo od normy konsultować z lekarzem, który na podstawie pełnego obrazu klinicznego pacjenta, wyników innych badań (jak badanie ALT, tomografia komputerowa) oraz analizy symptomów (jak zażółcenie skóry, świąd skóry) podejmie decyzję o dalszych krokach diagnostycznych i terapeutycznych.