Niedoczynność tarczycy – co to jest, objawy

Niedoczynność tarczycy (hypothyreosis) jest schorzeniem endokrynologicznym charakteryzującym się niedoborem hormonów tarczycy: tyroksyny (T4) i trójjodotyroniny (T3). Jak objawia się choroba i jak wygląda jej diagnostyka?

Niedoczynność tarczycy – definicja

Niedoczynność tarczycy to choroba endokrynologiczna, wywoływana niedoborem hormonów tarczycy.

Niedoczynność tarczycy to stan, w którym tarczyca produkuje zbyt mało hormonów w stosunku do potrzeb organizmu.

Definicja niedoczynności tarczycy

Tarczyca, mały gruczoł znajdujący się na szyi, odgrywa prymarną rolę w: regulacji metabolizmu, produkcji energii i utrzymaniu równowagi hormonalnej. Objawy niedoczynności tarczycy mogą być różnorodne i niespecyficzne. Obejmują one m.in: zmęczenie, przyrost masy ciała, uczucie zimna, zaburzenia miesiączkowania i problemy z pamięcią.

Przyczyny niedoczynności tarczycy

Niedoczynność tarczycy to stan, w którym tarczyca nie wytwarza wystarczającej ilości hormonów, co prowadzi do spowolnienia metabolizmu. Może to być spowodowane różnymi przyczynami, w tym chorobami autoimmunologicznymi, leczeniem jodem promieniotwórczym czy operacyjnym usunięciem tarczycy. Nieleczona niedoczynność tarczycy może prowadzić do poważnych powikłań zdrowotnych.

Przyczyny niedoczynności tarczycy obejmują:

• autoimmunologiczne zapalenie tarczycy – choroba Hashimoto jest najczęstszą przyczyną niedoczynności tarczycy, gdzie układ odpornościowy atakuje tarczycę,
• choroby tarczycy – inne choroby zapalne mogą prowadzić do uszkodzenia tkanki tarczycy i powstawania niedoczynności,
• leczenie jodem promieniotwórczym – stosowane w nadczynności tarczycy, może zniszczyć komórki tarczycy,
• niedobór jodu – jod jest niezbędny do produkcji hormonów tarczycy, a jego niedobór prowadzi do niedoczynności,
• niedoczynność przysadki – niewystarczająca produkcja TSH przez przysadkę mózgową prowadzi do wtórnej niedoczynności tarczycy,
• operacyjne usunięcie tarczycy – chirurgiczne usunięcie tarczycy może prowadzić do niedoboru hormonów,
• poporodowe zapalenie tarczycy – zapalenie tarczycy po porodzie może prowadzić do przejściowej bądź trwałej niedoczynności,
• przyjmowanie niektórych leków – niektóre leki, takie jak lit, mogą wpływać na funkcjonowanie tarczycy,
• pojawienie się wrodzonej niedoczynności tarczycy – niedoczynność tarczycy obecna od urodzenia, spowodowana wadami wrodzonymi albo niedoborem jodu u matki.

Zrozumienie przyczyn niedoczynności tarczycy jest prymarne dla jej skutecznego leczenia i zapobiegania powikłaniom. Regularne badania, takie jak oznaczenie stężenia hormonów tarczycy i TSH, są istotne w diagnostyce. Wczesne wykrycie oraz leczenie niedoczynności tarczycy może znacząco poprawić jakość życia pacjentów i zapobiec wystąpieniu poważnych komplikacji zdrowotnych.

Objawy niedoczynności tarczycy

Niedoczynność tarczycy charakteryzuje się szeregiem objawów, których powodem jest niedobór hormonów tarczycy. Objawy te mogą być zróżnicowane i często rozwijają się stopniowo, co utrudnia szybkie rozpoznanie niedoczynności tarczycy. Niezbędne jest zrozumienie i identyfikacja tych objawów, aby wdrożyć odpowiednie leczenie i zapobiec wystąpieniu poważnych komplikacji zdrowotnym.

Objawy niedoczynności tarczycy obejmują:

• chroniczne zmęczenie – stałe uczucie zmęczenia i osłabienia, niezależnie od ilości snu,
• chłodna i sucha skóra – skóra staje się sucha, szorstka, jak też zimna w dotyku,
• depresja i zaburzenia nastroju – uczucie przygnębienia, smutku, a także problemy z koncentracją oraz pamięcią,
• nagły przyrost masy ciała – zwiększenie masy ciała mimo braku zmiany diety i aktywności fizycznej,
• niskie ciśnienie tętnicze – obniżone ciśnienie krwi, które może prowadzić do uczucia zawrotów głowy,
• obrzęki twarzy i powiek – zatrzymanie płynów w organizmie, prowadzące do obrzęków,
• obrzmiałe węzły chłonne – powiększenie węzłów chłonnych w wyniku przewlekłego zapalenia,
• objawy choroby Hashimoto – specyficzne objawy związane z autoimmunologicznym zapaleniem tarczycy,
• osłabienie mięśni – uczucie osłabienia mięśni, zwłaszcza w okolicach ramion i nóg,
• podwyższone stężenie cholesterolu – zmniejszona zdolność organizmu do metabolizowania cholesterolu,
• problemy z pamięcią i koncentracją – trudności z koncentracją i zapamiętywaniem informacji,
• spowolnienie rytmu serca – wolniejsza akcja serca niż normalnie,
• sucha i łamliwa skóra i włosy – skóra i włosy stają się suche, łamliwe,
• trudności z utrzymaniem ciepła – uczucie chłodu, trudności z ogrzaniem ciała,
• uczucie zimna – nietolerancja niskich temperatur, uczucie zimna nawet w ciepłych warunkach,
• wolniejsze ruchy i mowa – spowolnienie funkcji motorycznych i mowy,
• wzmożona senność – uczucie senności i potrzeba dłuższego snu niż zwykle,
• zaparcia – problemy z regularnym wypróżnianiem.

Rozpoznanie objawów niedoczynności tarczycy jest prymarne dla wdrożenia odpowiedniego leczenia, zazwyczaj obejmującego podawanie hormonów tarczycy. Regularne badania takie, jak badanie poziomu TSH, mogą pomóc w monitorowaniu funkcji tarczycy i dostosowywaniu leczenia. Wczesne wykrycie oraz leczenie niedoczynności tarczycy mogą znacząco poprawić jakość życia pacjentów, a także zapobiec wystąpieniu poważnych komplikacji zdrowotnych.

Diagnoza niedoczynności tarczycy

Diagnoza niedoczynności tarczycy obejmuje kilka podstawowych etapów. Początkowo lekarz zbiera szczegółowy wywiad medyczny i ocenia objawy kliniczne, takie jak: zmęczenie, przyrost masy ciała, suchość skóry, niskie ciśnienie tętnicze i zaburzenia pamięci. Następnie przeprowadza badanie fizykalne, które może wykazać powiększenie tarczycy bądź obrzęki.

Określenie TSH, FT3 oraz FT4

Bazowym elementem diagnostyki jest badanie krwi, w tym oznaczenie stężenia TSH (tyreotropiny). Podwyższony poziom TSH wskazuje na pierwotną niedoczynność tarczycy, podczas gdy niski poziom TSH może sugerować wtórną niedoczynność, wynikającą z zaburzeń przysadki mózgowej. Ponadto, ocenia się poziom hormonów tarczycy (FT4 i FT3), aby potwierdzić niedobór hormonów tarczycy.

Oznaczenie anty-TPO, anty-TG

USG tarczycy jest pomocne w ocenie strukturalnych zmian tarczycy takich, jak guzki albo zapalenie. W przypadkach autoimmunologicznego zapalenia tarczycy, jak w chorobie Hashimoto, oznaczenie stężenia przeciwciał przeciwtarczycowych (anty-TPO, anty-TG) jest niezbędne. Subkliniczna niedoczynność tarczycy może być diagnozowana przy nieprawidłowym stężeniu TSH i prawidłowym poziomie jaki wskazują hormony tarczycy.

Regularne monitorowanie poziomu TSH i hormonów tarczycy pozwala na dostosowanie dawki leków oraz zapewnia skuteczne leczenie niedoczynności tarczycy.

Dieta związana z niedoczynnością tarczycy

Jak leczyć niedoczynność tarczycy? Dieta związana z niedoczynnością tarczycy odgrywa podstawową rolę we wspieraniu leczenia oraz łagodzeniu objawów choroby. Wprowadzenie odpowiednich nawyków żywieniowych może wspomóc funkcjonowanie tarczycy oraz poprawić ogólne samopoczucie pacjentów.

Dieta przy niedoczynności tarczycy powinna być:

• bogata w cynk – spożywanie produktów takich, jak: mięso, owoce morza, orzechy i nasiona, które są źródłem cynku, wspierającego funkcje immunologiczne i hormonalne,
• bogata w jod – spożywanie ryb morskich, wodorostów, jaj oraz soli jodowanej, które są źródłem jodu, niezbędnego do produkcji hormonów tarczycy,
• bogata w selen – orzechy brazylijskie, nasiona słonecznika oraz ryby, które są bogate w selen, wspierający metabolizm hormonów tarczycy,
• regularne posiłki – jedzenie regularnych, zbilansowanych posiłków, aby utrzymać stabilny poziom glukozy i energii przez cały dzień,
• unikająca goitrogenów – ograniczenie spożycia: surowej kapusty, brokułów, kalafiora, które mogą zaburzać wchłanianie jodu przez tarczycę,

Co więcej, należy zadbać o właściwe nawodnienie – picie odpowiedniej ilości wody wspomaga procesy metaboliczne i zapobiega odwodnieniu.

Dieta przy niedoczynności tarczycy powinna być dobrze zbilansowana, bogata w witaminy i minerały, które wspierają funkcjonowanie tarczycy. Odpowiednie nawyki żywieniowe mogą znacząco wpłynąć na poprawę stanu zdrowia pacjentów, pomagając im lepiej radzić sobie z objawami choroby i poprawiając ogólne samopoczucie.

Należy mieć na względzie, że nieleczona niedoczynność tarczycy może prowadzić do: ogólnego zmęczenia, przyrostu masy ciała, zaburzeń pamięci, depresji, a także do poważnych powikłań, takich jak choroby serca i niewydolność tarczycy.