• KOSZYK 0 (0 zł)
    Brak produktów w koszyku.
medicon.plCzytelnia Badania i zabiegiBadaniaBadania obrazowe › Ultrasonografia (USG) – co to jest, zastosowania

Ultrasonografia (USG) – co to jest, zastosowania

Data publikacji: 2024-06-05
Autor: Redakcja medicon.pl

Ultrasonografia, czyli badanie USG, jest nieinwazyjnym badaniem diagnostycznym, wykorzystującym fale dźwiękowe o wysokiej częstotliwości do obrazowania wewnętrznych struktur ciała. Badanie ultrasonograficzne polega na zastosowaniu przetwornika ultradźwięków, emitującego i odbierającego fale dźwiękowe, przekształcane następnie w obraz na monitorze.

Ultrasonografia – definicja

Badanie USG polega na zastosowaniu przetwornika ultradźwięków, który emituje i odbiera fale dźwiękowe odbite od tkanek, przekształcając je w obraz na monitorze. Ultrasonografia opiera się na zasadzie echa dźwiękowego, co pozwala na dokładną ocenę narządów wewnętrznych takich, jak: serce, tarczyca, wątroba, nerki, piersi oraz pęcherz moczowy.

Ultrasonografia (USG) to nieinwazyjne badanie diagnostyczne, wykorzystujące fale dźwiękowe o wysokiej częstotliwości do tworzenia obrazów wewnętrznych struktur ciała.

Definicja ultrasonografii

Wykonanie ultrasonografii jest całkowicie bezpieczne, nie wymaga specjalnego przygotowania i jest powszechnie stosowane jako alternatywa dla badań RTG oraz tomografii komputerowej.

Wskazania do wykonania badania USG

Badanie ultrasonograficzne (USG) jest powszechnie stosowaną metodą diagnostyczną, umożliwiającą nieinwazyjną ocenę różnych narządów i struktur ciała. Wykonanie badania USG jest wskazane w wielu sytuacjach klinicznych ze względu na jego bezpieczeństwo, precyzję oraz brak ekspozycji na promieniowanie jonizujące, jak ma to miejsce w badaniach RTG czy wówczas, gdy lekarz wykonuje tomografię komputerową. Badanie ultrasonograficzne jest wykonywane m.in. podczas:

  • operacji – USG śródoperacyjne wspiera chirurgów w czasie operacji, umożliwiając dokładną lokalizację zmian chorobowych i ocenę skuteczności zabiegu,
  • diagnostyki tarczycy – USG tarczycy umożliwia ocenę wielkości, struktury oraz wykrycie guzków czy innych zmian patologicznych,
  • diagnostyki piersi – USG piersi jest prymarnym badaniem wykrywającym zmiany nowotworowe, szczególnie u młodszych kobiet, u których mammografia może być mniej skuteczna,
  • diagnostyki urazów i schorzeń stawów – USG stawu kolanowego oraz innych stawów pozwala na: ocenę struktury, wykrycie płynu stawowego, urazów więzadeł czy ścięgien.
  • ciąży – USG ciąży pozwala monitorować: rozwój płodu, ocenę jego wielkości oraz wykrycie ewentualnych nieprawidłowości,
  • diagnostyki wątroby i śledziony – USG jest wykorzystywane do oceny struktury, wykrywania zmian ogniskowych oraz monitorowania pacjentów z przewlekłymi chorobami wątroby,
  • oceny naczyń krwionośnych – badanie dopplerowskie jest stosowane do oceny przepływu krwi w naczyniach krwionośnych, co jest ważne w diagnostyce chorób układu krążenia,
  • oceny narządów jamy brzusznej – USG jamy brzusznej jest stosowane do tego, by ocenić powłoki brzuszne oraz do oceny: wątroby, pęcherzyka żółciowego, nerek, śledziony, a także trzustki, pomagając w wykryciu zmian nowotworowych i innych patologii,
  • oceny narządów miednicy małej – USG przezodbytnicze i przezpochwowe są używane do oceny narządów rozrodczych, pomagając w diagnostyce schorzeń takich, jak endometrioza czy guzy jajników,
  • oceny serca – USG serca (echo serca) pozwala na ocenę budowy i funkcji serca, jest szczególnie przydatne w diagnostyce: nadciśnienia tętniczego, wad serca oraz chorób mięśnia sercowego,
  • oceny układu moczowego – USG pęcherza moczowego i nerek pozwala na wykrycie kamieni, guzów oraz innych patologii układu moczowego,
  • oceny węzłów chłonnych – USG węzłów chłonnych pomaga zlokalizować okoliczne węzły chłonne, jakie są powiększone i które mogą świadczyć o infekcjach, stanach zapalnych czy nowotworach.

Badanie USG jest wszechstronnym narzędziem diagnostycznym, znajdującym zastosowanie w wielu dziedzinach medycyny. Jego zaletami są nieinwazyjność, brak promieniowania jonizującego oraz możliwość uzyskania dynamicznych obrazów narządów wewnętrznych w czasie rzeczywistym.

Przeciwwskazania do badania USG

Badanie ultrasonograficzne (USG) jest powszechnie uznawane za bezpieczne i nieinwazyjne. Istnieją jednak pewne przeciwwskazania do wykonania badania USG. Są to m.in.:

  • alergie na żel do USG – rzadko, ale może wystąpić uczulenie na składniki żelu używanego podczas wykonywania USG,
  • ciężkie infekcje skórne – obecność ciężkich infekcji skórnych w miejscu, gdzie ma być wykonane badanie ultrasonograficzne, może być przeciwwskazaniem ze względu na ryzyko dalszego rozprzestrzenienia się infekcji,
  • ciężkie schorzenia serca – w niektórych przypadkach takich, jak badanie USG serca (echo serca) u pacjentów z ciężkimi schorzeniami serca, konieczna jest konsultacja z kardiologiem,
  • niepokój pacjenta – pacjenci odczuwający silny niepokój bądź klaustrofobię, mogą wymagać dodatkowego wsparcia przed badaniem,
  • obecność metali – obecność metalowych implantów albo ciał obcych w jamie brzusznej może wpływać na jakość obrazu USG jamy brzusznej,
  • oparzenia – obszary skóry dotknięte oparzeniami mogą być zbyt wrażliwe, by bezpośrednio dotykać głowicę aparatu USG,
  • otwarte rany – badanie USG nie powinno być wykonywane bezpośrednio na otwartych ranach, ponieważ głowica ultrasonografu wymaga kontaktu z nienaruszoną skórą,
  • pewne warunki w ciąży – choć USG ciąży jest bezpieczne, w pewnych warunkach klinicznych mogą być preferowane inne metody monitorowania płodu,
  • skłonność do krwawień – pacjenci z zaburzeniami krzepnięcia krwi wymagają szczególnej ostrożności, zwłaszcza podczas USG przezodbytniczego czy biopsji pod kontrolą USG,
  • trudności w dostępie – trudności w dostępie do badanej okolicy, np. w przypadku otyłości, mogą ograniczać skuteczność badania USG,
  • trudności w oddychaniu – pacjenci z ciężkimi problemami oddechowymi mogą mieć trudności z utrzymaniem odpowiedniej pozycji podczas badania USG.

Ważne jest, aby lekarz przeprowadzający badanie USG dokładnie ocenił stan pacjenta i wszelkie potencjalne przeciwwskazania przed wykonaniem ultrasonografii.

Przebieg badania USG

Przebieg badania USG obejmuje kilka podstawowych etapów: pacjent leży w wygodnej pozycji, a lekarz wykonujący badanie nakłada specjalny żel na skórę w miejscu badania, aby zapewnić lepsze przewodzenie fal dźwiękowych.

Następnie lekarz przykłada głowicę ultrasonografu do powłok ciała i przesuwa ją, rejestrując kształty oraz struktury wewnętrzne. Badanie USG jest całkowicie bezpieczne, a także nie wymaga specjalnego przygotowania, choć w niektórych przypadkach takich, jak USG jamy brzusznej, może być zalecane unikanie napojów gazowanych bądź spożywanie niegazowanej wody mineralnej przed badaniem.

Zastosowania badania ultrasonograficznego

Badanie ultrasonograficzne (USG) znajduje szerokie zastosowanie w różnych dziedzinach medycyny, umożliwiając dokładną diagnostykę wielu schorzeń. USG piersi jest powszechnie stosowane w diagnostyce zmian nowotworowych oraz ocenie struktur gruczołów sutkowych, szczególnie u młodszych pacjentek, gdzie tkanka piersi jest gęstsza. Wykonanie badania ultrasonograficznego tarczycy pozwala na ocenę: wielkości, struktury i wykrycie guzków tarczycy, co jest prymarne w monitorowaniu chorób tarczycy.

USG jest również wykorzystywane w diagnostyce przewodu pokarmowego, umożliwiając ocenę ścian jelit oraz wykrywanie zmian zapalnych czy guzów. Badanie pęcherza moczowego za pomocą USG pozwala na: ocenę objętości pęcherza, wykrywanie guzów oraz oceny zalegania moczu po mikcji. Ultrasonografia jest także stosowana wówczas, gdy ocenia się przepływ krwi w naczyniach krwionośnych, co stanowi istotny aspekt w diagnostyce chorób naczyniowych oraz nadciśnienia tętniczego.

Wczesne wykrycie zmian patologicznych jest możliwe dzięki wysokiej czułości i precyzji badania ultrasonograficznego. Przetwornik ultradźwięków rejestruje kształty oraz struktury wewnętrzne, co pozwala na szybkie i nieinwazyjne diagnozowanie. Badanie ultrasonograficzne jest również stosowane w wykrywaniu urazów kości i stawów, umożliwiając ocenę uszkodzeń tkanek miękkich oraz wykrywanie płynów w jamie stawowej.

W porównaniu do badań RTG (rentgena), tomografii komputerowej (CT) czy możliwości, jakie gwarantuje rezonans magnetyczny, USG jest całkowicie bezpieczne i nie wykorzystuje promieniowania jonizującego, co czyni je preferowanym wyborem w wielu przypadkach klinicznych. Wielu pacjentów decyduje się na wybór USG ze względu na jego bezpieczeństwo i brak potrzeby specjalnego przygotowania, jak na przykład unikanie picia napojów gazowanych przed badaniem jamy brzusznej.

Zastosowanie USG w diagnostyce nadciśnienia tętniczego, ocenie okolicznych węzłów chłonnych oraz monitorowaniu zmian nowotworowych czyni to badanie niezwykle wszechstronnym narzędziem w rękach lekarzy. Badanie ultrasonograficzne dostarcza cennych informacji, które są niezastąpione do postawienia trafnej diagnozy i skutecznego leczenia pacjentów.

Źródła:
  • Banholzer J., Banholzer P., Ultrasonografia. Basic, Wydawnictwo Edra Urban & Partner, Wrocław 2023.
  • Dogra V.S., Saad Wael E.A., Ultrasonografia zabiegowa., tłum. Gorczyca-Wiśniewska E., PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2012.
  • Podgórski M., USG kolana, Wydawnictwo Edra Urban & Partner, Wrocław 2024.
  • Rak M., POCUS-Y. Ultrasonografia ratunkowa, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2021.
  • Respondek-Liberska M., Diagnostyka prenatalna USG/ECHO. Zmiany czynnościowe w układzie krążenia płodu, PZWL Wydawnictwo Lekarskie 2019.
  • Wylęgała A., Ultrasonografia okulistyczna, Wydawnictwo Alfa-Medica Press 2023.