Fascynujący mózg
Autor: Henning Beck, Sofia Anastasiadou, Christopher Meyer zu Reckendorf
Fascynujący mózg to ekscytująca podróż po jednej z najszybciej rozwijających się dziedzin nauki – neurobiologii. Ludzie od dawna interesują się układem nerwowym i mózgiem. Od czasów antycznych naukowcy badają sposób działania umysłu i próbują odkryć jego tajemnice. Jednak mimo tysięcy lat analiz narząd ten wciąż pozostaje fascynującym obiektem o zaskakujących właściwościach. Badania nad mózgiem stały się modne i nowoczesne; nie ograniczają się wyłącznie do badań w laboratoriach, a ich zaskakujące wyniki coraz wyraźniej przenikają do naszego życia codziennego. W przyszłości badania nad mózgiem z pewnością przyniosą jeszcze wiele ciekawych wniosków, ponieważ jak dotąd tylko w niewielkim stopniu zrozumieliśmy jego działanie. Książka ma na celu ukazanie, jak fascynująca jest neurobiologia. Pokazanie, w jaki sposób wspaniała architektura komórek nerwowych tworzy anatomię mózgu. Przedstawienie procesów zachodzących w układzie nerwowym. A tym samym – przyczynienie się do lepszego zrozumienia mózgu i układu nerwowego.
Rozdział 1 – Układ nerwowy
Podział układu nerwowego – Porządek w sieci połączeń
Somatyczny i wegetatywny układ nerwowy – Jak świadomość kontroluje nieświadomość
Enteryczny układ nerwowy – Mózg w brzuchu
Mózg – Centrum dowodzenia
Nerwy czaszkowe – Łącznik pomiędzy mózgiem a otoczeniem
Nerwy obwodowe – Impulsy nerwowe w każdym zakątku ciała
Rdzeń kręgowy – Więcej niż tylko kabel do transmisji danych
Rozwój układu nerwowego – Od komórki do mózgu
Ewolucja układu nerwowego – Jak to wszystko się zaczęło
Rozdział 2 Mózg
Anatomia mózgu – Struktura aparatu myślowego
Kresomózgowie – Króluje nad wszystkim
Kora nowa – Dobrze myśli się tylko korą
VIII Spis treści
Układ limbiczny – Emocjonalny mózg
Hipokamp – Najlepiej poinformowana część mózgu
Węchomózgowie – Jak do mózgu dociera zapach
Jądra podstawne – Punkty węzłowe w mózgu
Międzymózgowie – W centrum akcji
Móżdżek – Nie trzeba być dużym, aby być wielkim
Pień mózgu – Wtyczka mózgu
Ciało modzelowate – Autostrada między półkulami
Układ komorowy – Wyściółka mózgu
Opony mózgowe – Opakowanie mózgu
Ukrwienie mózgu – Nieustanna dostawa substancji odżywczych
Symetria mózgu – Dwie połówki mózgu
Kobiecy i męski mózg – Różnice anatomiczne między płciami?
Rozdział 3 – Komórki
Komórka nerwowa – Komputer w miniaturze
Typy neuronów – Kształt ma znaczenie
Soma i jądro komórkowe – Jednostka sterująca komórek
Błona plazmatyczna – Kształtuje i chroni to, co ważne
Neuryty – Wypustki, wyrostki i włókna nerwowe
Mikrotubule – Osie łączące w komórce
Szkielet aktynowy – Żel w komórce
Mitochondria – Elektrownie komórkowe
Pęcherzyki – Jednostki pakujące substancje semiochemiczne
Impuls nerwowy – Akcja na włóknie
Synapsa – Komórka nerwowa nawiązuje bliższe kontakty
Transmisja synaptyczna – Jak przeskakuje iskra
Neurotransmitery – Biochemia przekazu informacji
Neksusy – Przydatne luki w wymianie informacji
Astrocyty – Gwiazda, która nosi Twoje imię
Bariera krew–mózg – Tutaj już nie wejdziesz, czyli posterunek graniczny mózgu
Mikroglej – Bezpieczeństwo mózgu
Oligodendrocyty i komórki Schwanna – Izolacja włókien nerwowych
Glej radialny – Budowniczy układu nerwowego
Komórki ependymalne – Solidne obmywanie
Rozdział 4 – Neurony w akcji
Przetwarzanie wrażeń zmysłowych – Od bodźca po „obraz w głowie”
Sieć neuronowa – Jak łączone są informacje
Oko – Optyczny przyrząd pomocniczy mózgu
Proces widzenia – Dobrze widzi się tylko kresomózgowiem
Proces słyszenia – Rejestrowanie dźwięków za pomocą małych włosków
Zmysł równowagi – Drugi zmysł naszego ucha
Zmysł dotyku i odczuwania temperatury – Pojmowanie świata
Zmysł smaku – Mózg określa nasze preferencje smakowe
Zmysł węchu – Więcej zapachów niż słów
Ból – Ważny dla przeżycia sygnał alarmowy
Ruch – Krok po kroku i tak dalej
Kontrola mięśni – Czas na ruch!
Mowa – Znaleźć i zrozumieć słowa
Kontrola homeostazy – Utrzymanie równowagi
Stres – Dwa sposoby radzenia sobie z napięciem.
Emocje – Elementy układanki mózgu
Motywacja i nagroda – Motory naszego działania
Sen – Mózg bez wytchnienia
Pamięć – Zapisywanie informacji i zapominanie
Uczenie się i plastyczność – Dlaczego mózg nigdy nie kończy pracy
Fast mapping – Czyli jak „załapać”
Myślenie gramatyczne – Zrozumieć zależności
Inteligencja – Tajemnica szybkiego myślenia
Kreatywność – Skąd biorą się nietypowe pomysły
Synestezja – Słyszeć kolory, smakować dźwięki
Rozdział 5 – Chory mózg
Choroba Alzheimera – Strach zapomnienia
Choroba Parkinsona – Kiedy ruchy tracą swój rytm
Stwardnienie rozsiane – Dlaczego izolacja włókien nerwowych jest tak ważna
Choroba Huntingtona – Kiedy błąd genetyczny niszczy mózg
Choroby prionowe – Grudki w komórkach nerwowych
Epilepsja – Niekontrolowana aktywizacja komórek nerwowych
Guzy mózgu – Ponad normę238
Udar mózgu – Gdy nie dociera krew
Urazowe uszkodzenie mózgu – Nokaut
Infekcje mózgu – Atak na tkankę nerwową
Urazy rdzenia kręgowego – Mózg bez połączenia
Stwardnienie zanikowe boczne – Paraliż
Amnezja – Co się stało?250
Schizofrenia – Zaburzona równowaga osobowości
Depresja – Mózg pozbawiony emocj
Zespół Tourette’a – Kiedy mózg „traci” nerwy
Uzależnienia – W nadmiernej pogoni za szczęściem.
Alkohol – Mała cząsteczka, wielkie działanie
Neurotoksyny – Zatrute komórki nerwowe
Rozdział 6 – Metody badań nad mózgiem
Początki badań nad mózgiem – Małe komórki i wielkie mapy
Rezonans magnetyczny – Zobaczyć obraz całości
Funkcjonalny rezonans magnetyczny – Przyjrzeć się mózgowi podczas myślenia
Rezonans magnetyczny z dyfuzją – Odnaleźć ścieżki włókien
Tomografia komputerowa – Prześwietlić mózg
Pozytonowa tomografia emisyjna – Poznać przemianę materii w mózgu
Elektroencefalografia – Posłuchać rytmu neuronów
Barwienie przeglądowe – Widok całośc
Immunohistochemia – Świecące tkanki nerwowe
Znakowanie neuronów – Śladami włókien
Geny reporterowe – Malowanka dla komórek nerwowych
Neuronowa kultura komórkowa – Sztuczny dom dla komórek nerwowych
Immunocytochemia – W poszukiwaniu białek w komórkach
Technika patch-clamp – Otwierające się kanały i ich pomiar
Modyfikacje genomu – Kopiuj-wklej w materiale genetycznym
Optogenetyka – Włączanie i wyłączanie komórek nerwowych
Mikroskopia optyczna – Pierwszy widok neuronu
Mikroskopia fluorescencyjna – Pokolorować świat
Mikroskopia elektronowa – Po drugiej stronie światła
Konektomika – Kto z kim?
Rozdział 7 – Granice wiedzy
Świadomość – Czym jest pojęcie „ja”?
Subiektywność – Co kryje się za moją osobistą perspektywą?
Cechy szczególne – Co czyni ludzki mózg tak wyjątkowym?
Idee i pomysły – Czym są myśli?
Wolność – Czy mamy wolną wolę?
Sztuczna inteligencja – Czy myślenie ludzkie to model do wymiany?
Przyszłość – Jakie wyzwania stoją przed badaniami nad mózgiem?
