Melatonina – co to jest i jakie ma działanie?

Melatonina, często zwana hormonem snu, jest wewnętrznym budzikiem, który mówi ciału, kiedy nadszedł czas, aby przejść w tryb nocny. Ten niezwykły hormon jest produkowany przez mało znaną, ale niezwykle istotną szyszynkę – niewielki gruczoł ukryty głęboko w mózgu. Jego produkcja rozpoczyna się wraz z zapadnięciem zmroku, a szczytowy poziom osiąga w środku noc. W ten sposób tworzy idealne warunki do odnowy organizmu przez sen. Czym dokładnie jest melatonina i jakie ma działanie?

Melatonina – definicja

Melatonina stanowi hormon przysłużający się regulowaniu dobowego rytmu snu i czuwania, w pełni kontrolujący ten cykl oraz wpływający na liczne funkcje fizjologiczne organizmu takie, jak np. wydzielanie innych hormonów, aktywność mózgu czy temperatura ciała.

Melatonina to hormon epifizowy, syntetyzowany przez gruczoł epifizowy (szyszynkę) w mózgu oraz w niewielkim stopniu przez inne tkanki, takie jak siatkówka oka, jelito cienkie czy układ odpornościowy.

Definicja melatoniny

Jako suplement diety, melatonina może m.in. poprawiać jakość snu, i wspierać pracę układu odpornościowego, wpływając tym samym pozytywnie na organizm człowieka.

Produkcja i wydzielanie melatoniny

Kiedy mózg wydziela melatoninę? Hormon epifizowy, nazywany również hormonem snu, hormonem ciemności oraz hormonem nocy, produkowany jest przede wszystkim w nocy i powstaje wówczas, gdy zostaje ograniczony dopływ światła. Zmniejszenie zasięgu światła wysyła do mózgu sygnał komunikujący organizmowi, że nadchodzi pora snu. Melatonina, jako wyznacznik rytmu dobowego snu, posiada również właściwości antyoksydacyjne, działanie immunostymulujące oraz zapobiega wytwarzaniu się nowotworów.

Działanie melatoniny

Mechanizm działania melatoniny łączy w sobie prostotę i złożoność. Wzrost poziomu melatoniny wpływa na spadek temperatury ciała, co jest naturalnym sygnałem zachęcającym do snu. Hormon ten oddziałuje również na różne obszary mózgu, wspomagając przejście od lekkiego drzemania do głębokich faz snu REM i NREM.

Ciekawym aspektem jest to, że ekspozycja na światło, a szczególnie na niebieskie światło z ekranów elektronicznych, może zakłócać produkcję melatoniny, co utrudnia zasypianie i obniża jakość snu. Zaleca się więc ograniczenie korzystania z urządzeń elektronicznych przed snem, aby nie zakłócać naturalnego procesu wydzielania hormonu. Jak dokładnie melatonina wpływa na rytm snu?

Proces regulacji snu przez melatoninę jest znakomitym przykładem adaptacji organizmu do naturalnych rytmów środowiska. Wzrost poziomu melatoniny sygnalizuje organizmowi, że czas zwolnić i przygotować się do odpoczynku. Ale proces ten jest jeszcze bardziej złożony.

Melatonina działa poprzez wiązanie się z receptorami melatoninowymi w mózgu, które kontrolują cykl snu i czuwania. Receptory te, znane jako MT1 i MT2, mają znaczenie w regulacji wewnętrznego zegara. MT1 wspiera sen poprzez obniżenie aktywności neuronów, które są źródłem pobudzenia, podczas gdy MT2 wpływa na fazę snu REM, niezbędną dla zdolności poznawczych i pamięci.

Dzięki działaniu melatoniny, cykl snu jest zsynchronizowany z naturalnym cyklem dobowym, co umożliwia osiągnięcie optymalnego odpoczynku i regeneracji. Dodatkowe stosowanie melatoniny jest wręcz pomocne, kiedy pojawiają się problemy z zasypianiem i zaburzenia snu. Decyzję tą warto jednak skonsultować z lekarzem - określi on jak i kiedy suplementować melatoninę.