Dyzartria należy, obok oligofazji, do najczęściej notowanych w mózgowym porażeniu dziecięcym (mpd.) zaburzeń mowy. Ze względu na dominujące w obrazie klinicznym mpd. zaburzenia motoryczne, wiążące się z dysfunkcją ośrodkowego układu nerwowego, dyzartrię, definiowaną jako zaburzenie na poziomie wykonawczym ruchowego mechanizmu mowy, uznaję za wadę wymowy dla mpd. specyficzną. Uszkodzenia neurologiczne, stanowiące przyczynę dyzartrii, przejawiają się dysfunkcjami w obrębie aparatu oddechowego, fonacyjnego i artykulacyjnego, skutkującymi zniekształceniami substancji fonicznej wypowiedzi w płaszczyźnie segmentalnej i suprasegmentalnej. Zaburzenia dyzartryczne mają różny zakres i nasilenie, a duża grupa dotkniętych nimi pacjentów musi zmierzyć się z poważnym problemem, jakim jest ograniczenie zrozumiałości ich wymowy.
Niniejsza praca bazuje na badaniach własnych przeprowadzonych w ramach habilitacyjnego projektu badawczego pt. "Segmentalna i suprasegmentalna specyfika ciągu fonicznego a zrozumiałość wypowiedzi w przypadkach dyzartrii w mózgowym porażeniu dziecięcym".Materiał empiryczny został zebrany w toku dwuetapowych badań o charakterze quasi-eksperymentalnym. W pierwszym etapie przeprowadzono indywidualne badania logopedyczne dzieci w wieku 6-15 lat z medyczną diagnozą mpd., spośród których wyłoniono 36-osobową grupę badawczą składającą się z 2 równolicznych podgrup: 1)dzieci z dyzartrią, 2) dzieci z dyzartrią i oligofazją. Głównym narzędziem diagnostycznym wykorzystanym w badaniach indywidualnych była Skala dyzartrii, badania te rejestrowano za pomocą kamery filmowej. Drugi etap badań to badania z udziałem grup studentów, których zadanie polegało na dokonaniu oceny zrozumiałości wypowiedzi pacjentów prezentowanych w nagraniu filmowym.
Tagi: logopedia książka , dyzartria ,
Wstęp ...................................................................................................................9
1. Dyzartria w mózgowym porażeniu dziecięcym – ustalenia terminologiczne, problemy badawcze ..........................................13
1.1. Mózgowe porażenie dziecięce jako zespół chorobowy 13
1.2. Zaburzenia w porozumiewaniu się osób z mpd. ...................................19
1.3. Dyzartria w ujęciach logopedycznych i medycznych .............................24
1.3.1. Dyzartria jako ruchowe zaburzenie mowy .................................24
1.3.2. Zrozumiałość mowy dyzartrycznej .............................................35
1.3.3. Badania nad dyzartrią w mózgowym porażeniu dziecięcym ...... 42
2. Metodologia badań ......................................................................................49
2.1. Cele badań, procedura postępowania badawczego..............................49
2.2. Charakterystyka badanej populacji .......................................................54
2.3 Techniki diagnostyczne ......................................................................... 61
2.3.1. Skala dyzartrii. Wersja dla dzieci ................................................ 61
2.3.2. Eksperymentalne próby badania słuchu fonologicznego ...........64
3. Wyniki pierwszego etapu badań – zaburzenia dyzartryczne w ocenie logopedycznej ....................................... 71
3.1 Skala dyzartrii i ocena postawy ............................................................. 71
3.1.1. Sfera I. Samoocena ..................................................................... 71
3.1.2. Sfera II. Zrozumiałość ................................................................. 74
3.1.3. Sfera III. Artykulacja ................................................................... 77
3.1.4. Sfera IV. Rezonans ...................................................................... 92
3.1.5. Sfera V. Prozodia ........................................................................ 95
3.1.6. Sfera VI. Fonacja .......................................................................109
3.1.7. Sfera VII. Oddychanie ..................................................................117
3.1.8. Sfera VIII. Ruchy naprzemienne ............................................... 121
3.1.9. Sfera IX. Stan funkcjonalny mięśni aparatu artykulacyjnego.... 127
3.1.10. Ocena postawy .......................................................................140
3.1.11. Wyniki ogólne w Skali dyzartrii (sfery II–IX) i ocenie postawy ....142
3.2. Ocena słuchu fonologicznego ............................................................. 145
3.3. Zależności między wynikami prób diagnostycznych ...........................148
3.3.1. Zależności między wynikami w sferze III. Artykulacja a innymi próbami diagnostycznymi ........................................................148
3.3.2. Zależności między wynikami w sferze IV. Rezonans a innymi próbami diagnostycznymi ........................................................150
3.3.3. Zależności między wynikami w sferze V. Prozodia a innymi próbami diagnostycznymi .........................................................151
3.3.4. Zależności między wynikami w sferze III. Artykulacja a wynikami w sferach: IV. Rezonans, V. Prozodia .................... 152
3.3.5. Zależności między wynikami w sferze II. Zrozumiałość a średnią wyników sfer III–IX Skali dyzartrii oraz oceny postawy .............153
3.3.6 Zależności między wynikami w sferze II. Zrozumiałość a wynikami w sferach: III. Artykulacja, IV. Rezonans, V. Prozodia ................................................. 155
3.3.7. Porównanie wyników w sferach III–IX Skali dyzartrii oraz oceny postawy ................................................................159
3.4. Diagnoza logopedyczna .......................................................................163
3.4.1. Rozpoznanie logopedyczne ......................................................164
3.4.2. Charakterystyka zaburzeń w płaszczyźnie segmentalnej ciągu fonicznego ......................................................................170
3.4.2.1. Zaburzenia paradygmatyczne ....................................170
3.4.2.2. Zaburzenia syntagmatyczne....................................... 177
3.4.3. Charakterystyka zaburzeń w płaszczyźnie suprasegmentalnej ciągu fonicznego ......................................................................203
4. Wyniki drugiego etapu badań – zrozumiałość wypowiedzi dzieci z dyzartrią w mpd. ...................................217
4.1. Ocena zrozumiałości wypowiedzi dzieci z dyzartrią w mpd. dokonana przez studentów ..................................................................217
4.2. Porównanie ocen zrozumiałości wypowiedzi dziecizmpd.dokonanych przez studentów, specjalistę oraz osoby badane ...........224
5. Symptomatologia zaburzeń dyzartrycznych w mpd. Podsumowanie badań ................................................................................233
Zakończenie. W stronę praktyki logopedycznej ...............................................249
Bibliografia .......................................................................................................253
Spis tabel .......................................................................................................... 269
Spis wykresów .................................................................................................. 274
Aneks ................................................................................................................ 275
Zespół Klinefeltera to jedna z najczęściej występujących anomalii chromosomowych,...
czytaj więcej
