Opis
Zarządzanie w oświacie Podręcznikowy zarys problematyki
Autor: prof. Lechosław Gawrecki
Zarządzanie to szczególnie istotny czynnik efektywnego funkcjonowania całego systemu oświaty zarówno w państwie, jak i w poszczególnych placówkach edukacyjnych, tworzących ten system.
We współczesnej polskiej literaturze pedagogicznej problem ten jest opisywany na ogół przyczynkarsko, w odniesieniu do pojedynczych zagadnień. Brakuje natomiast opracowań całościowych i to zarówno w ujęciu teoretycznym, jak i praktycznym. Chodzi o publikację o charakterze podręcznikowym, ujmującą syntetycznie podstawowe zagadnienia dotyczące zarządzania w oświacie. Jednocześnie jednak taką, która zainteresuje liczną rzeszę osób pełniących funkcje kierownicze w oświacie i nie będzie „teorią dla teorii”.
Pisząc tę publikację, przyjąłem następujące cele:
- zebrać i uporządkować wiedzę dotyczącą zarządzania w oświacie;
- uświadomić różnorodność rozwiązań w tym zakresie na tle porównawczym;
- wskazać tendencje i kierunki zmian w zarządzaniu systemem edukacji i poszczególnymi placówkami tworzącymi ten system;
- zarekomendować własne propozycje zmian w niektórych obszarach dotyczących podjętego tematu. Są to oczywiście tylko założenia, zasygnalizowanie kierunków zmian. Opracowanie pełnej, szczegółowej -koncepcji wymaga pogłębionej pracy wielu osób znających tę problematykę.
Spis treści
Część pierwsza
Zarządzanie – systematyka i praktyka
1. Początki i rozwój nauki o zarządzaniu w oświacie
2. Współczesne kierunki rozwoju nauki o zarządzaniu oświatą
2.1. Próby tworzenia pedagogiki zarządzania jako subdyscypliny naukowej
2.2. Konteksty badawcze w XXI wieku
3. Zarządzanie organizacją
3.1. Organizacja – interpretacje definicyjne
3.2. Zarządzanie – aspekty systemowe, socjologiczne i prakseologiczne
4. Zarządzanie systemem oświaty
4.1. Cechy systemu oświaty
4.2. Cele i struktura systemu oświaty
4.3. Zarządzanie oświatą jako działalność regulacyjna
4.4. Centralizm i decentralizm w zarządzaniu oświatą
5. Menedżerskie zarządzanie oświatą samorządową
5.1. Organizacja i funkcjonowanie struktur samorządowych
5.2. Uprawnienia samorządu w zakresie oświaty
5.3. Współczesne problemy zarządzania lokalną oświatą
5.4. Menedżerskie działania samorządu i kierownika oświaty
5.4.1. Umiejętności techniczne
5.4.2. Umiejętności społeczne
5.4.3. Umiejętności koncepcyjne
5.4.4. Kompetencje oświatowego samorządowca
5.5. Warunki efektywności działań menedżera oświaty samorządowej
6. Rodzice w systemie zarządzania oświatą
6.1. Podstawy prawne oddziaływania rodziców na instytucje edukacyjne
6.2. Uprawnienia rodziców wobec instytucji edukacyjnej
6.2.1. Prawa jednostkowe
6.2.2. Prawa zbiorowe
6.3. Udział polskich rodziców w zarządzaniu instytucją edukacyjną
6.3.1. Rada rodziców w placówce edukacyjnej
6.3.2. Udział rodziców w radach oświatowych
7. Zarządzanie placówką oświatową jako organizacją
7.1. Szkoła jako organizacja społeczna
7.2. Zarządzanie a kierowanie organizacją edukacyjną
7.3. Wolny rynek w oświacie
7.3.1. Pojęcie rynku i jego uwarunkowania w oświacie
7.3.2. Elementy wolnego rynku w polskiej oświacie
7.3.3. Niebezpieczeństwa wolnego rynku w oświacie
7.3.4. Wnioski dla dyrektora-menedżera oświaty
8. Szkoła jako placówka usługowa
8.1. Usługa jako czynność międzyludzka
8.2. Wspieranie rozwoju jednostki jako główny cel usługi edukacyjnej
8.3. Usługi edukacyjne jako produkt działania szkoły
9. Dyrektor-humanistyczny menedżer oświaty
9.1. Ewolucja pozycji dyrektora placówki edukacyjnej
9.2. Menedżer oświaty – czyli kto?
9.3. Humanistyczny menedżer oświaty
9.4. Kompetencje dyrektora-humanistycznego menedżera placówki edukacyjnej
9.4.1. Pojęcie i rodzaje kompetencji
9.4.2. Kompetencje twarde (bazowe)
9.4.3. Kompetencje miękkie (interpersonalne)
9.4.4. Wiedza niezbędna do opanowania kompetencji menedżerskich
9.5. Mistrzostwo w zakresie zarządzania szkołą
9.6. Predyspozycje kierownicze
9.7. Tworzenie koncepcji rozwoju placówki oświatowej
9.7.1. Diagnozowanie pracy szkoły jako całości oraz poszczególnych jej elementów
9.7.2. Tworzenie i realizowanie autorskiej koncepcji działalności szkoły
10. Doskonalenie kierowniczej kadry oświaty w Polsce powojennej
10.1. Doskonalenie okazjonalne (do roku 1972)
10.1.1. Prymat przygotowania ideologicznego (1945–1956)
10.1.2. Próby kształcenia merytorycznego od 1957 roku
10.2. Kształcenie w ramach systemu IKN (1972–1990)
10.2.1. Geneza koncepcji studiów podyplomowych organizacji i zarządzania oświatą
10.2.2. Organizacja studiów podyplomowych
10.2.3. Programy nauczania
10.2.4. Wymagania i wykładowcy
10.3. Menedżerskie doskonalenie kierowników oświaty po zmianach ustrojowych
Część druga
REKOMENDACJE – CO I JAK ZMIENIĆ?
11. Założenia PROJEKTU PERMANENTNEGO DOSKONALENIA MENEDŻERA OŚWIATY-PRZYWÓDCY
11.1. Współczesne tendencje w doskonaleniu kierowniczej kadry oświaty
11.2. Doskonalenie zawodowe dyrektorów polskich placówek oświatowych w świetle badań
11.3. Zasady doskonalenia menedżerów oświaty
11.4. System wieloszczeblowego doskonalenia
12. DYLEMATY POLSKIEJ SZKOŁY XXI WIEKU – PRÓBA DIAGNOZY I REKOMENDACJE
12.1. XIX-wieczne korzenie edukacji początków XXI wieku
12.1.1. Jaki świat XXI wieku?
12.1.2. Jak zmieniać szkołę?
12.2. Niezależna szkoła, uwolniony nauczyciel
12.2.1. Wyzwolić inicjatywę nauczycieli
12.2.2. Przekazać szkoły podmiotom społecznym i nauczycielom
12.2.3. Jaka rola państwa?
12.2.4. Szkoła uwolniona lepsza!
12.2.5. Refleksja odautorska
13. JAK KSZTAŁCIĆ KREATYWNEGO NAUCZYCIELA KREATYWNEJ SZKOŁY? REKOMENDACJE
13.1. Jakie założenia kształcenia nauczycieli? Rekomendacje treściowe
13.2. Rekomendacje dotyczące form kształcenia nauczycieli
13.3. Rekomendacje dotyczące organizacji kształcenia pedagogicznego
13.4. Powrócić do sprawdzonych idei – rekomendacje historyczne
13.5. Refleksja końcowa
BIBLIOGRAFIA
