CHOROBA PARKINSONA ELSEVIER ESSENTIALS

Spis treści

Choroba Parkinsona Elsevier Essentials

Autor: Iris Reuter

Redakcja wydania polskiego: Sławomir Budrewicz

1 Choroba Parkinsona – definicja i epidemiologia

1.1 Definicja  

1.2 Patologia 

1.3 Częstość schorzenia

1.4 Czynniki ryzyka 

1.5 Czy istnieje fenotypowe zróżnicowanie między płciami?

2 Anatomia i fizjologia

2.1 Jądra podstawy

2.2 Gałka blada 

2.3 Istota czarna

2.4 Jądro niskowzgórzowe 

2.5 Jądro konarowo-mostowe 

2.6 Wzgórze 

2.7 Warstwa niepewna 

2.8 Zadania jąder podstawy  

2.8.1 Regulacja działania dopaminergicznego

2.8.2 Jak zmienia się czynność jąder podstawy w chorobie Parkinsona?

2.9 Neuroprzekaźniki

2.9.1 Dopamina

2.9.2 Acetylocholina 

2.9.3 Glutaminian

2.9.4 Serotonina  

2.9.5 Kwas gamma-aminomasłowy (GABA)

2.9.6 Znaczenie neuroprzekaźników dla czynności jąder podstawy i w chorobie Parkinsona

3 Stadium prodromalne

3.1 Fazowy model choroby Parkinsona

3.2 Stadium prodromalne 

3.3 Zaburzenia zachowania podczas snu REM

3.3.1 Kryteria diagnostyczne zaburzeń zachowania podczas snu REM 

3.4 Hiposmia lub anosmia

3.5 Zaburzenia autonomiczne 

3.5.1 Zaparcia

3.5.2 Hipotonia ortostatyczna 

3.5.3 Zaburzenia czynności pęcherza moczowego 

3.5.4 Dysfunkcja seksualna

3.6 Depresja 

3.7 Zaburzenia poznawcze

3.8 Zaburzenia widzenia barwnego

3.9 Słabo wyrażone objawy ruchowe

3.10 Badania obrazowe 

3.10.1 Badania SPECT

3.10.2 Ultrasonografia 

3.10.3 Tomografia rezonansu magnetycznego

3.11 Podsumowanie 

4 Klasyfikacja według skal i stadiów

4.1 Wprowadzenie

4.2 Przebieg choroby Parkinsona

4.2.1 Skala Hoehn i Yahra

4.2.2 Typy manifestacji klinicznej 

4.3 Terminy opisujące stan ruchowy

4.4 Opis bieżącego stanu sprawności ruchowej, UPDRS

4.5 Objawy pozaruchowe

4.6 Ocena senności w ciągu dnia  

4.7 Ocena lęku i depresji

4.8 Przesiewowa ocena zaburzeń poznawczych

4.9 Badanie neuropsychiatryczne

4.9.1 Neuropsychiatric Inventory (NPI) 

4.9.2 Brief Psychiatric Assessment

4.10 Podsumowanie przebiegu choroby 

5 Objawy

5.1 Bradykineza

5.2 Sztywność

5.3 Drżenie

5.3.1 Typ I drżenia parkinsonowskiego: drżenie spoczynkowe

5.3.2 Typ II drżenia parkinsonowskiego

5.3.3 Typ III drżenia parkinsonowskiego 

5.3.4 Inne postacie drżenia

5.4 Stabilność postawy

5.5 Chód  

5.6 Upadki jako powikłanie zaburzeń chodu i zaburzeń równowagi w zaawansowanym stadium choroby

6 Objawy pozaruchowe

6.1 Wprowadzenie 

6.2 Lęk 

6.2.1 Częstość występowania i patofizjologia

6.2.2 Diagnostyka 

6.2.3 Leczenie

6.3 Depresja 

6.3.1 Częstość występowania i patofizjologia 

6.3.2 Diagnostyka

6.3.3 Leczenie .

6.4 Psychoza

6.4.1 Częstość występowania i patofizjologia

6.4.2 Diagnostyka

6.4.3 Leczenie

6.5 Zaburzenia snu

6.5.1 Częstość występowania 

6.5.2 Diagnostyka

6.5.3 Leczenie 

6.6 Ból 

6.6.1 Częstość i patofizjologia

6.6.2 Diagnostyka 

6.6.3 Leczenie

6.7 Zaburzenia regulacji ciśnienia tętniczego krwi

6.7.1 Częstość i patofizjologia

6.7.2 Diagnostyka 

6.7.3 Leczenie 

6.8 Objawy oddechowe

6.9 Problemy gastroenterologiczne

6.9.1 Zespół złego wchłaniania 

6.9.2 Zaparcie 

6.10 Dysfagia 

6.10.1 Fizjologia połykania i zmiany związane z wiekiem 

6.10.2 Specyficzne aspekty zaburzeń połykania w chorobie Parkinsona 

6.10.3 Diagnostyka 

6.10.4 Leczenie 

6.11 Ślinotok

6.11.1 Leczenie

6.12 Zaburzenia opróżniania pęcherza moczowego

6.12.1 Częstość występowania i patofizjologia

6.12.2 Diagnostyka 

6.12.3 Leczenie  

6.13 Dysfunkcje seksualne

6.13.1 Częstość występowania i patofizjologia

6.13.2 Diagnostyka

6.13.3 Leczenie

6.14 Zaburzenia termoregulacji

6.15 Wyprysk łojotokowy

6.15.1 Częstość występowania i patofizjologia

6.15.2 Rozpoznanie

6.15.3 Leczenie

6.16 Zaburzenia dotyczące zmysłów

6.16.1 Zaburzenia wzrokowe

6.16.2 Zaburzenia węchu

6.17 Otępienie 

6.17.1 Częstość występowania i patofizjologia

6.17.2 Diagnostyka

6.17.3 Leczenie 

7 Diagnostyka 

7.1 Wywiad  

7.2 Badanie kliniczne 

7.2.1 Kryteria United Kingdom Parkinson’s Disease Society Brain Bank

7.2.2 Testy farmakologiczne

7.2.3 Badanie objawów pozaruchowych

7.3 Badania laboratoryjne

7.3.1 Genetyka

7.4 Badania obrazowe

7.4.1 Obrazowanie strukturalne

7.4.2 Wskazania do badań SPECT

7.4.3 Ultrasonografia przezczaszkowa

7.5 Ogólne badanie przedmiotowe

8 Diagnostyka różnicowa

8.1 Wprowadzenie  

8.2 Otępienie z ciałami Lewy’ego (DLB) 

8.2.1 Epidemiologia i patofizjologia 

8.2.2 Cechy kliniczne [3]

8.2.3 Diagnostyka

8.2.4 Leczenie 

8.3 Zanik wieloukładowy (MSA) 

8.3.1 Epidemiologia i patofizjologia

8.3.2 Cechy kliniczne 

8.3.3 Diagnostyka 

8.3.4 Leczenie 

8.4 Postępujące porażenie nadjądrowe (PSP)

8.4.1 Epidemiologia i patofizjologia

8.4.2 Cechy kliniczne

8.4.3 Diagnostyka 

8.4.4 Leczenie 

8.5 Zwyrodnienie korowo-podstawne (CBD) 

8.5.1 Epidemiologia i patofizjologia

8.5.2 Cechy kliniczne 

8.5.3 Diagnostyka  

8.5.4 Leczenie

8.6 Drżenie samoistne 

8.6.1 Epidemiologia i patofizjologia 

8.6.2 Cechy kliniczne

8.6.3 Diagnostyka 

8.6.4 Leczenie 

8.7 Wtórne zespoły parkinsonowskie

8.7.1 Zespoły parkinsonowskie indukowane lekami

8.7.2 Zespół parkinsonowski o podłożu naczyniowym 

8.7.3 Inne wtórne zespoły parkinsonowskie 

8.7.4 Wodogłowie normotensyjne 

9 Leczenie farmakologiczne

9.1 Wprowadzenie

9.2 Kiedy należy rozpocząć leczenie?

9.3 Od którego leku należy zaczynać leczenie?

9.4 Leki dopaminergiczne

9.4.1 Lewodopa

9.4.2 Agoniści dopaminy 

9.4.3 Antagoniści NMDA

9.4.4 Inhibitory monoaminooksydazy B (inhibitory MAO-B)

9.4.5 Inhibitory katecholo-O-metylotransferazy (inhibitory COMT)

9.5 Interakcje lekowe

9.6 Głęboka stymulacja mózgu

9.7 Decyzje terapeutyczne

9.7.1 Rozpoczęcie leczenia przy niewielkich zaburzeniach ruchowych

9.7.2 Leczenie w zaawansowanych stadiach choroby Parkinsona

9.8 Drżenie

9.9 Stany nagłe

9.10 Zabiegi operacyjne 

9.11 Ciąża a choroba Parkinsona

10 Terapie pozafarmakologiczne

10.1 Wprowadzenie 

10.2 Fizjoterapia

10.2.1 Na jakim etapie choroby powinna być zalecana fizjoterapia? 

10.2.2 Częstość i intensywność zajęć terapeutycznych

10.2.3 Zlecanie fizjoterapii

10.2.4 Które formy terapii są skuteczne?

10.3 Ergoterapia

10.3.1 Opcje terapeutyczne

10.3.2 Zlecanie ergoterapii 

10.4 Logopedia 

10.4.1 Cele i metody terapeutyczne

10.4.2 Zaburzenia połykania 

10.5 Terapia behawioralna

10.5.1 Realizacja w praktyce

10.6 Terapia sztuką 

10.6.1 Dla jakich pacjentów przeznaczona jest terapia sztuką?

10.6.2 Czy są dane wskazujące na skuteczność terapii sztuką?

10.6.3 Muzykoterapia

10.6.4 Terapia tańcem 

10.6.5 Arteterapia

10.6.6 Teatroterapia

11 Choroby współwystępujące

11.1 Wprowadzenie 

11.2 Choroba Parkinsona i cukrzyca

11.3 Choroba Parkinsona a choroby płuc

11.4 Choroba Parkinsona i choroby naczyniowe mózgu 

11.5 Choroba Parkinsona i choroby sercowo-naczyniowe 

11.6 Choroby nerek 

11.7 Choroby jamy ustnej

11.8 Choroby żołądka i jelit 

11.9 Nowotwory i choroba Parkinsona

11.10 Zmniejszenie masy ciała u pacjentów z chorobą Parkinsona 

11.11 Polipragmazja u pacjentów z chorobą Parkinsona

11.12 Hospitalizacja

11.13 Częste dolegliwości zgłaszane u lekarza rodzinnego

11.13.1 Nudności i wymioty

11.13.2 Zaparcia

11.13.3 Zawroty głowy i upadki

11.13.4 Bóle w klatce piersiowej 

11.13.5 Zaburzenia snu (zob. ›rozdz. 6)

11.13.6 Bóle stawów 

12 Neurorehabilitacja w chorobie Parkinsona  

12.1 Badania kliniczne

12.2 Prowadzenie rehabilitacji 

12.3 Dla jakiej grupy chorych wskazana jest rehabilitacja stacjonarna?

12.4 Aspekty medycyny socjalnej

13 Sport 

13.1 Wprowadzenie

13.2 Które składowe ruchu są upośledzone u pacjentów z chorobą Parkinsona i które czynniki pogarszają sprawność ruchową pacjentów?

13.2.1 Prędkość i amplituda ruchu 

13.2.2 Kontrola ruchu

13.2.3 Siła mięśni

13.2.4 Wytrzymałość 

13.2.5 Chód 

13.2.6 Zaburzenia pozaruchowe

13.3 Co zostało udowodnione? 

13.3.1 Czy możliwa jest poprawa amplitudy i szybkości ruchu przez ćwiczenia sportowe?

13.3.2 Czy kontrola ruchu może ulec poprawie pod wpływem uprawiania sportu?

13.3.3 Siła mięśniowa

13.3.4 Wydolność sercowo-naczyniowa 

13.3.5 Chód

13.3.6 Czy można zmniejszyć objawy typowe dla choroby Parkinsona? .

13.3.7 Jakość życia

13.3.8 Depresja

13.3.9 Zmęczenie 

13.3.10 Funkcje poznawcze

13.3.11 Upadki i lęk przed upadkiem

13.4 Podstawy terapii sportem – przegląd piśmiennictwa

13.5 Doradztwo dotyczące konkretnych dyscyplin sportowych

13.6 Badanie w ramach medycyny sportu

13.7 Czy sport przynosi korzyści także wówczas, gdy zaczyna się go uprawiać w starszym wieku?

13.8 Wskazówki odnośnie do treningu 

13.9 Czy pacjenci uprawiający sport potrzebują więcej dopaminy?

13.10 Czy sport ma działanie protekcyjne w stosunku do chorób neurozwyrodnieniowych?

13.11 Ryzyko urazu 

13.12 Jak działa aktywność sportowa?

14 Aspekty socjalno-medyczne 

14.1 Przekazywanie informacji o rozpoznaniu choroby

14.2 Rola i obciążenie rodziny jako opiekunów

14.3 Czynniki powodujące stres u najbliższych 

14.4 Wspieranie członka rodziny będącego opiekunem

14.5 Zdolność do prowadzenia pojazdów

14.6 Niepełnosprawność

14.7 Ubezwłasnowolnienie i orzeczenie woli

15 Przyszłe terapie

15.1 Pompa z lewodopą i karbidopą do podawania podskórnego

15.2 Kombinacja standardowych i długo działających preparatów lewodopy

15.3 XP 21279

15.4 Melewodopa

15.5 CVT-301 

15.6 Tabletka „akordeonowa” (AP-CDLD)

15.7 Apomorfina (agoniści dopaminowi)

15.7.1 Apomorfina do inhalacji 

15.7.2 Apomorfina podjęzykowa

15.8 Antagoniści adenozynowego receptora A2a 

15.8.1 Istradefilina 

15.8.2 Tozadenant

15.9 Antagoniści receptora glutaminianu

15.9.1 AFQ056

15.9.2 Dipraglurant (ADX-48621) 

15.10 Leczenie objawów pozaruchowych

15.10.1 Primawanseryna 

15.10.2 Eltoprazin 

15.10.3 Droxidopa  

15.11 Leczenie protekcyjne

15.11.1 Gangliozyd GM1 i GM608

15.11.2 Oligopeptyd GM608

15.11.3 Kawa 

15.11.4 Koenzym Q10

15.11.5 Witamina E 

16 Podsumowanie

Skorowidz