• KOSZYK 0 (0 zł)
    Brak produktów w koszyku.
medicon.plCzytelnia Badania i zabiegiBadaniaBadania hormonalne › Estrogen - co to jest, normy

Estrogen - co to jest, normy

Data publikacji: 2024-05-20
Autor: Redakcja medicon.pl

Estrogeny to grupa hormonów płciowych, które odpowiedzialne są za wiele procesów, które zachodzą głownie w organizmie kobiety. Odpowiadają one za rozwój cech płciowych, regulację cyklu miesiączkowego, a także łatwość w zajściu w ciąże. Niedobór estrogenów ma poważny wpływ na zdrowie, dlatego warto znać normy tego hormonu.

Estrogeny - definicja

Estrogeny to hormony, produkowane głównie w jajnikach u kobiet, ale także w mniejszym stopniu w innych tkankach takich jak łożysko, tkanka tłuszczowa, tkanka kostna oraz mózg.

Estrogeny to grupa żeńskich hormonów płciowych, do której należą estron (E1), estradiol (E2) oraz estriol (E3).

Definicja estrogenów

Estrogeny odpowiadają za regulację wielu funkcji w organizmie kobiety, w tym w rozwoju i funkcjonowaniu układu rozrodczego oraz w utrzymaniu zdrowia kości i serca.

U mężczyzn estrogeny są również obecne – organizm produkuje je głównie w jądrach oraz korze nadnerczy. Choć poziomy estrogenów u mężczyzn są znacznie niższe niż u kobiet, hormony te pełnią ważne funkcje w modulowaniu libido, erekcji oraz w produkcji spermy.

Równowaga estrogenów jest istotna dla zdrowia obu płci, ponieważ wpływa na różne aspekty fizjologiczne i psychiczne. Nadmiar lub niedobór estrogenów może prowadzić do różnych problemów zdrowotnych, dlatego monitoring ich poziomów jest tak ważny w diagnozowaniu i leczeniu hormonozależnych stanów.

Wpływ estrogenów na organizm

Estrogeny mają złożony i wieloaspektowy wpływ na ludzki organizm. Przede wszystkim regulują procesy, a także przyczyniają się do rozwoju cech płciowych.

Układ rozrodczy

U kobiet estrogeny są niezbędne dla rozwoju i funkcjonowania układu rozrodczego. Odpowiadają one za regulację cyklu miesiączkowego, wspierają rozwój macicy oraz piersi w okresie dojrzewania, a także przygotowują macicę na zagnieżdżenie się zapłodnionego jaja. W okresie menopauzy spadek poziomu estrogenów prowadzi do zanikania regularnych cykli menstruacyjnych i innych związanych z tym zmian.

Zdrowe kości

Estrogeny utrzymują gęstość kości. Pomagają regulować metabolizm kości, zapobiegając ich rozpadowi. W ten sposób organizm chroni się przed osteoporozą – szczególnie po menopauzie, kiedy to poziom estrogenów spada.

Serce i układ krwionośny

Estrogeny mają pozytywny wpływ na układ krążenia, poprzez działanie ochronne na ściany naczyń krwionośnych. Pomagają one utrzymać elastyczność naczyń, co sprzyja prawidłowemu przepływowi krwi i obniża ryzyko chorób serca. Hormony te również wpływają na profil lipidowy, obniżając poziom złego cholesterolu LDL i zwiększając dobry cholesterol HDL.

Mózg i nastrój

Estrogeny mają wpływ na funkcjonowanie mózgu i są związane z poprawą nastroju oraz funkcji poznawczych. Wpływają na produkcję neurotransmiterów, a w tym serotoniny, która pomaga w regulacji nastroju i łagodzeniu objawów depresji. Hormony te są także powiązane z lepszą pamięcią i zdolnościami poznawczymi.

Skóra i włosy

Estrogeny pomagają utrzymać elastyczność skóry i jej właściwe nawilżenie, ponieważ wpływają na produkcję kolagenu i innych składników skóry. Ich odpowiedni poziom może również oddziaływać na zdrowie włosów, zapobiegając ich wypadaniu i utrzymując ich gęstość.

Metabolizm

Estrogeny wpływają na metabolizm, regulując między innymi rozkład tłuszczów i wykorzystanie glukozy przez organizm. Zmiany w poziomach estrogenów mogą prowadzić do zmian w masie ciała i dystrybucji tłuszczu, szczególnie widoczne u kobiet w okresie menopauzy.

Wpływ na mężczyzn

Chociaż estrogeny są kojarzone głównie z organizmem kobiecym, to u mężczyzn również pełnią istotne funkcje, regulując libido, płodność oraz utrzymanie zdrowia kości.

Normy poziomu estrogenów w organizmie

Normy poziomu estrogenów, a zwłaszcza estradiolu, który jest ich główną formą, różnią się w zależności od wielu czynników, w tym od płci, wieku oraz fazy cyklu miesiączkowego u kobiet. Jak dokładnie wyglądają normy estrogenów?

Kobiety w wieku rozrodczym

U kobiet w wieku rozrodczym poziom estradiolu zależy od fazy cyklu:

  • Faza folikularna cyklu miesiączkowego – w tej fazie, która obejmuje okres przed owulacją, poziom estradiolu wzrasta i mieści się zwykle w przedziale od około 84 do 970 pg/ml.
  • Owulacja – w okresie owulacji poziom estradiolu osiąga wartości od około 13 do 330 pg/ml.
  • Faza lutealna – po owulacji, jeśli nie dojdzie do zapłodnienia, poziom estradiolu obniża się i znajduje się w zakresie od około 73 do 200 pg/ml.
  • Po menopauzie – gdy funkcja jajników wygasa, poziom estradiolu znacznie spada i utrzymuje się na stabilnym, niskim poziomie około 20–30 pg/ml.

U kobiet ciężarnych

U kobiet ciężarnych stężenie estradiolu zależne jest od trymestru ciąży:

  • Pierwszy trymestr – stężenie estradiolu może wynosić od około 188 do 2497 pg/ml.
  • Drugi trymestr – w tym okresie poziom estradiolu wzrasta i mieści się w przedziale od około 1278 do 7192 pg/ml.
  • Trzeci trymestr – w ostatnim trymestrze ciąży poziom estradiolu osiąga najwyższe wartości, wynoszące średnio od 6137 do 13460 pg/ml.

U mężczyzn

Norma estradiolu u mężczyzn jest zazwyczaj znacznie niższa niż u kobiet i wynosi od 11,2 do 50,4 pg/ml.

Interpretacja wyników

Wyniki poziomu estradiolu muszą być interpretowane w kontekście indywidualnych cech pacjenta, a dokładnie jego wieku, płci, stanu zdrowia, obecnych objawów czy innych czynników hormonalnych. Różnice w poziomach estradiolu mogą wskazywać na różnorodne stany zdrowotne, od zaburzeń hormonalnych, przez problemy z płodnością, aż po określone schorzenia endokrynologiczne. W razie otrzymania wyników odbiegających od normy zawsze zaleca się konsultację z lekarzem specjalistą, który może zaproponować odpowiednie działania diagnostyczne lub terapeutyczne.

Nadmiar estrogenów

Nadmiar estrogenów, czyli stan znany jako hiperestrogenizm, może prowadzić do różnorodnych objawów i powikłań zarówno u kobiet, jak i mężczyzn. Zwiększone stężenia estradiolu i estronu mają różne przyczyny i skutkują wieloma objawami, które zależą od płci oraz ogólnego stanu zdrowia osoby.

Wysoki poziom estrogenów u kobiet

Podwyższone poziomy estrogenów u kobiet mogą być spowodowane różnymi stanami, w tym przedwczesnym dojrzewaniem płciowym, nadczynnością tarczycy, marskością wątroby, a także guzami jajnika lub nadnerczy. Objawy nadmiaru estrogenów to przede wszystkim:

  • nieprawidłowe lub bardzo obfite krwawienia miesięczne,
  • bóle i obrzmienia piersi,
  • bóle głowy i migreny,
  • zaburzenia nastroju, takie jak wahania nastroju czy depresja,
  • wzrost wagi ciała oraz zwiększenie tkanki tłuszczowej, szczególnie w obszarze bioder i brzucha,
  • problemy z płodnością.

Nadmiar estrogenów może również zwiększać ryzyko rozwoju niektórych rodzajów raka, a w tym nowotworu piersi i endometrium, ponieważ estrogeny stymulują wzrost komórek w tkankach wrażliwych na działanie hormonów.

Wysokie estrogeny u mężczyzn

U mężczyzn nadmiar estrogenów może wynikać z guzów nadnerczy lub jąder, a także z innych stanów zdrowotnych wpływających na równowagę hormonalną. Objawy wysokiego stężenia estrogenów u mężczyzn to głównie:

  • ginekomastia, czyli powiększenie gruczołów piersiowych,
  • opóźnione dojrzewanie płciowe,
  • zmniejszenie libido i problemy z erekcją,
  • utrata masy mięśniowej i zwiększenie tkanki tłuszczowej,
  • problemy z płodnością,
  • emocjonalne lub psychologiczne dyskomforty – zmniejszone poczucie własnej wartości czy depresja.

Nadmiar estrogenów u mężczyzn może również wpływać na ogólny stan zdrowia, zwiększając ryzyko rozwoju chorób sercowo-naczyniowych.

Obniżanie estrogenu

Obniżenie zbyt wysokiego poziomu estrogenów wymaga kompleksowego podejścia kompleksowego, które obejmuje głównie zmiany w stylu żucia, diecie, a w niektórych wypadkach, interwencję farmakologiczną.

  • Regulacja masy ciała – ponieważ tkanka tłuszczowa jest zdolna do produkcji estrogenów, utrzymanie zdrowej masy ciała może pomóc zredukować poziom tych hormonów.
  • Zwiększenie spożycia błonnika – błonnik pokarmowy pomaga w usuwaniu nadmiaru estrogenów z organizmu przez przewód pokarmowy. Zwiększenie spożycia błonnika, poprzez dodanie do diety więcej owoców, warzyw, pełnych ziaren i nasion, jest zalecane.
  • Probiotyki i zdrowe jelita – zdrowa flora jelitowa może wspomagać prawidłowe wydalanie estrogenów. Spożywanie fermentowanych produktów jak kefir, jogurt, kiszonki, czy suplementacja probiotykami może być korzystna.
  • Unikanie używek – alkohol może wpływać na poziom estrogenów, dlatego ograniczenie jego spożycia jest zalecane. Również unikanie palenia tytoniu jest istotne.
  • Regularna aktywność fizyczna – ćwiczenia fizyczne nie tylko pomagają w utrzymaniu zdrowej masy ciała, ale także regulują poziomy hormonów.

Suplementacja i naturalne środki

  • Inhibitory aromatazy – selen, magnez, zielona herbata, imbir, liście Damiana, czy propolis mogą pomóc w hamowaniu enzymu aromatazy, który przekształca androgeny w estrogeny.
  • Diindolylometan (DIM) – substancja występująca naturalnie w krzyżowych warzywach takich jak brokuły, brukselka, czy kalafior, która może pomóc w metabolizmie estrogenów.
  • Resweratrol i kurkumina – znane są ze swoich właściwości przeciwzapalnych i antyoksydacyjnych. Związki te mogą również wspierać równowagę hormonalną.

Podejście medyczne

W przypadkach, gdy zmiany stylu życia i suplementacja nie przynoszą wystarczających rezultatów, warto skonsultować się z lekarzem, który może rozważyć zastosowanie leków, na przykład inhibitorów aromatazy w bardziej kontrolowany sposób, szczególnie w przypadku poważnych zaburzeń hormonalnych.

Podchodząc do kwestii regulacji poziomu estrogenów, zawsze zaleca się konsultację z lekarzem lub specjalistą, aby uniknąć negatywnych skutków zdrowotnych wynikających z niewłaściwego stosowania suplementów lub leków.

Zbyt niski poziom estrogenów

Niedobór estrogenów prowadzi do różnorodnych objawów i problemów zdrowotnych – zarówno u kobiet, jak i, w rzadszych przypadkach, u mężczyzn. Skutki tego niedoboru są szczególnie widoczne u kobiet, ponieważ estrogeny biorą udział w żeńskich procesach płciowych, a także odpowiadają za utrzymanie ciąży. Główne objawy niedoboru estrogenów to:

  • Zaburzenia miesiączkowania – niski poziom estrogenów może prowadzić do nieregularnych miesiączek lub ich całkowitego zaniku.
  • Objawy menopauzy – uderzenia gorąca, nocne poty, suchość pochwy, co może wynikać z naturalnego spadku produkcji estrogenów w okresie menopauzy, ale także z innych przyczyn.
  • Zmniejszenie gęstości kości – estrogeny pomagają utrzymać silne i zdrowe kości. Ich niedobór zwiększa ryzyko osteoporozy i łamliwości kości.
  • Zmiany w nastroju – niedobór estrogenów może wpływać na funkcjonowanie mózgu, prowadząc do depresji, lęku lub innych zaburzeń nastroju.
  • Problemy ze skórą – spadek estrogenów może skutkować suchą, cieńszą skórą i zmniejszeniem jej elastyczności.
  • Zwiększone ryzyko chorób sercowo-naczyniowych – estrogeny mają wpływ ochronny na serce i naczynia krwionośne, a ich niedobór może zwiększać ryzyko problemów sercowych.

Specyficzne grupy ryzyka

Do specyficznych grup ryzyka należą m.in.:

  • Kobiety z zespołem Turnera oraz te z niedoczynnością przysadki mózgowej lub jajników – w tych stanach obserwuje się zwykle niższy poziom estrogenów. Oczywiście wymaga to specjalistycznej interwencji medycznej.
  • Kobiety cierpiące na anoreksję lub zespół policystycznych jajników (PCOS) – mogą również doświadczać niedoborów hormonalnych, w tym estrogenów.
  • Zawodniczki uprawiające sporty wytrzymałościowe – często obserwuje się u nich niższe poziomy estrogenów, co jest związane z intensywnym wysiłkiem fizycznym i niskim procentem tkanki tłuszczowej.

Ciąża

Niski poziom estrogenów w ciąży może być związany z zagrożeniem poronienia lub nieprawidłowym rozwojem płodu, co wymaga natychmiastowej interwencji medycznej. Diagnozowanie i leczenie niedoboru estrogenów wymaga szczegółowego wywiadu medycznego, badań i często długoterminowego monitorowania. Leczenie może obejmować terapię hormonalną, suplementację oraz zmiany w diecie i stylu życia, w zależności od przyczyny i nasilenia objawów. Zawsze zalecane jest konsultowanie wszelkich objawów i możliwości terapeutycznych z kwalifikowanym specjalistą zdrowia.

Zwalczanie niedoboru estrogenu

Podnoszenie zbyt niskiego poziomu estrogenów można efektywnie wspierać przez odpowiednie działania dietetyczne, suplementacyjne oraz poprzez ogólne dbanie o zdrowy styl życia. Przede wszystkim kobieta powinna zadbać o to, co znajduje się na jej talerzu.

Dieta bogata w fitoestrogeny

Fitoestrogeny to związki roślinne, które mogą naśladować działanie estrogenów w organizmie. Włączenie do diety produktów bogatych w te związki może pomóc w naturalnym zwiększeniu poziomu estrogenów. Do produktów bogatych w fitoestrogeny należą:

  • Rośliny strączkowe – soczewica, ciecierzyca czy fasola.
  • Warzywa krzyżowe – brokuły, kalafior, oraz brukselka.
  • Owoce – a szczególnie żurawina, śliwki czy jabłka.
  • Olej z wiesiołka – jest ceniony za swoje właściwości wspierające zdrowie hormonalne.

Suplementacja adaptogenami i minerałami

Pomocna będzie również suplementacja adaptogenami i minerałami, takimi jak:

  • Adaptogenyashwagandha czy MACA są znane z ich zdolności do wspierania równowagi hormonalnej i mogą być pomocne w regulacji poziomów estrogenów.
  • Cynk – jest minerałem, który odgrywa ważną rolę w metabolizmie hormonalnym i może wspierać zdrowie reprodukcyjne.
  • D-glukaran wapnia – pomaga w detoksykacji i może wspierać prawidłowy metabolizm estrogenów w organizmie.

Zdrowy styl życia

Niezwykle istotny jest również zdrowy styl życia, uwzględniający:

  • Aktywność fizyczna – regularne ćwiczenia mogą pomóc w utrzymaniu zdrowej masy ciała i wspierać hormonalną równowagę.
  • Dbanie o zdrowy sen – dostateczna ilość snu jest niezbędna dla zachowania równowagi hormonalnej.
  • Zarządzanie stresem – stres negatywnie wpływa na poziomy hormonów, więc ważne jest stosowanie technik redukcji stresu, takich jak medytacja, joga czy głębokie oddychanie.

Monitorowanie zdrowia

Bardzo ważne jest, aby zadbać o regularne badania. Warto monitorować poziomy hormonów przez regularne badania, szczególnie jeśli występują symptomy niedoboru estrogenów. To pomoże dostosować podejście terapeutyczne w razie potrzeby.

Zawsze zaleca się konsultację z lekarzem przed rozpoczęciem jakiejkolwiek suplementacji, zwłaszcza gdy chodzi o regulację hormonalną, aby upewnić się, że podejmowane kroki są bezpieczne i dostosowane do indywidualnych potrzeb zdrowotnych.

Źródła:
  • Pietrzak B., Wlaźlak E., Zwierzyńska E., Estrogeny stosowane długotrwale: korzyści czy ryzyko, Postepy Hig Med Dosw, 2015.
  • Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej, pod red. A. Dembińskiej-Kieć, J. Naskalskiego i B. Solnicy, wyd. IV, Wrocław 2018.
  • Solnica B. Diagnostyka laboratoryjna, Warszawa 2014.