NEURORADIOLOGIA

Spis treści

Neuroradiologia

Autor: Anne G. Osborn, Kathleen B. Digre

Redakcja: Jerzy Walecki, Elżbieta Jurkiewicz

Wprowadzenie do obrazowania 

Część I: Mózgowie

ROZDZIAŁ 1: DIAGNOSTYKA ZMIAN PATOLOGICZNYCH: MALFORMACJE, URAZY, UDARY

WADY WRODZONE 

Wady wrodzone – przegląd

MALFORMACJE MÓZGU 

Chiari 1

Chiari 2 

Dysgenezja spoideł 

Tłuszczak

Spektrum Dandy-Walkera

Dysplazja przegrodowo-oczna 

Heterotopia istoty szarej 

Drobnozakrętowość

Schizencefalia (szczelina mózgu) 

Zespół von Hippla-Lindaua 

Nerwiakowłókniakowatość typu 1 

Nerwiakowłókniakowatość typu 2

Zespół stwardnienia guzowatego 

Zespół Sturge’a-Webera 

Dziedziczna teleangiektazja krwotoczna 

Choroba Lhermitte’a-Duclos (dysplastyczny zwojak móżdżku) 

Zespół Li-Fraumeni 

Obrazowanie ośrodkowego układu nerwowego w urazach głowy 

ZMIANY PIERWOTNE W URAZACH MÓZGOWIA 

Ostry krwiak podtwardówkowy (aSDH) 

Podostry krwiak podtwardówkowy (sSDH) 

Przewlekły krwiak podtwardówkowy (cSDH) 

Krwiak nadtwardówkowy, obraz klasyczny 

Krwiak nadtwardówkowy, odmiana 

Nieprzypadkowy uraz głowy w zespole dziecka maltretowanego

Urazowy krwotok podpajęczynówkowy (tSAH)

Stłuczenie mózgu 

Rozlany uraz aksonalny (DAI) 

Uszkodzenie podkorowe (SCI) 

ZMIANY WTÓRNE W URAZACH MÓZGOWIA 

Zespoły wgłobienia mózgu 

Pourazowe niedokrwienie/udar mózgu  

Śmierć mózgu (BD) 

Zespół drugiego uderzenia 

Urazowe rozwarstwienie tętnic wewnątrzczaszkowych

Urazowa przetoka szyjno-jamista (CCF) 

Przewlekła encefalopatia pourazowa 

ANATOMIA NACZYŃ I UDARY NACZYNIA WEWNĄTRZCZASZKOWE 

Tętnice wewnątrzczaszkowe – przegląd 

Unaczynienie żylne – przegląd 

Udar – przegląd 

NIEURAZOWY KRWOTOK WEWNĄTRZCZASZKOWY 

Ewolucja krwiaka wewnątrzczaszkowego 

Samoistny nieurazowy krwotok wewnątrzczaszkowy 

Krwotok wewnątrzczaszkowy w przebiegu nadciśnienia tętniczego 

MIAŻDŻYCA I ZWĘŻENIE TĘTNIC SZYJNYCH

Miażdżyca drobnych tętnic 

Miażdżyca naczyń wewnątrzczaszkowych 

Miażdżyca naczyń zewnątrzczaszkowych 

WASKULOPATIE NIEMIAŻDŻYCOWE

Choroba moyamoya 

Pierwotne zapalenie tętnic OUN 

Inne choroby zapalne naczyń 

Zespół odwracalnego skurczu naczyń mózgowych (PRES) 

Skurcz naczyniowy 

Toczeń rumieniowaty układowy 

Mózgowa angiopatia amyloidowa (CAA)

CADASIL (mózgowa autosomalna dominująca arteriopatia z podkorowymi zawałami i leukoencefalopatią) 

Choroba Behçeta 

Zespół Susaca 

Dysplazja włóknisto-mięśniowa 

Rozwarstwienie tętnicy szyjnej wewnętrznej w odcinku zewnątrzczaszkowym 

Rozwarstwienie tętnicy kręgowej w odcinku zewnątrzczaszkowym

NIEDOKRWIENIE I UDAR MÓZGU

Uszkodzenie niedotlenieniowo-niedokrwienne u dorosłych 

Udar podciśnieniowy 

Dziecięcy udar mózgu 

Ostry udar niedokrwienny mózgu

Podostry udar mózgu 

Przewlekły udar mózgu 

Mnogie udary mózgu na podłożu zakrzepowo-zatorowym 

Udar mózgu na podłożu zatoru tłuszczowego 1

Zawał lakunarny

Zespół hiperperfuzji mózgowej (CHS) 

Zakrzepica zatok opony twardej 

Zakrzepica zatoki jamistej/zakrzepowe zapalenie zatoki jamistej 

Zakrzepica żył korowych mózgu 

Zakrzepica żył głębokich mózgu 

KRWOTOK PODPAJĘCZYNÓWKOWY I TĘTNIAKI 

Krwotok podpajęczynówkowy i tętniaki – przegląd 

Krwotok podpajęczynówkowy na podłożu pękniętego tętniaka 

Nietętniakowy krwotok podpajęczynówkowy okołośródmózgowiowy (pnSAH)

Krwotok podpajęczynówkowy sklepistości mózgu (cSAH)

Tętniak workowaty

Dolichoektazja kręgowo-podstawna 

Miażdżyca uogólniona i tętniak wrzecionowaty naczyń mózgowych 

MALFORMACJE NACZYNIOWE 

Malformacje naczyniowe – przegląd

Malformacja tętniczo-żylna (AVM) 

Przetoka tętniczo-żylna opony twardej (dAVF) 

Rozwojowa anomalia żylna (DVA) 

Malformacja jamista (CM)

Teleangiektazja naczyń włosowatych

ROZDZIAŁ 2: DIAGNOSTYKA ZMIAN PATOLOGICZNYCH: NOWOTWORY, ZMIANY TORBIELOWATE I INNE NIEPRAWIDŁOWOŚCI NOWOTWORY 

Nowotwory – przegląd 

Gwiaździak rozlany o niskim stopniu złośliwości (low-grade diffuse astrocytoma) 

Gwiaździak anaplastyczny (anaplastic astrocytoma)  

Gwiaździak włosowatokomórkowy (pilocytic astrocytoma) 

Glejak wielopostaciowy (glioblastoma) 

Glejakowatość mózgu (gliomatosis cerebri) 

INNE GLEJAKI 

Skąpodrzewiak (oligodendroglioma) 

Skąpodrzewiak anaplastyczny (anaplastic oligodendroglioma) 

Wyściółczak podnamiotowy (infratentorial ependymoma) 

Podwyściółczak (subependymoma) 

Brodawczak splotu naczyniówkowego (choroid plexus papilloma) 

GUZY NEURONALNE I MIESZANE NEURONALNO-GLEJOWE

Zwojakoglejak (ganglioglioma) 

Dysembrioplastyczny guz neuroepitelialny (dysembrioplastic neuroepithelial tumor – DNET) 

Nerwiak komórkowy ośrodkowy (central neurocytoma) 

GUZY SZYSZYNKI I Z KOMÓREK ZARODKOWYCH 

Szyszyniak (pineocytoma) 

Guz miąższu szyszynki o pośrednim stopniu zróżnicowania (pineal parenchymal tumor of intermediate differentiation – PPTID) 

Rozrodczak (germinoma) 

INNE GUZY PIERWOTNE 

Rdzeniak zarodkowy (medulloblastoma) 

Naczyniak zarodkowy (hemangioblastoma) 

Pierwotny chłoniak ośrodkowego układu nerwowego (primary CNS lymphoma) 

Chłoniak wewnątrznaczyniowy (intravascular/angiocentric lymphoma) 

Białaczka (leukemia) 

GUZY PRZERZUTOWE ORAZ ODLEGŁE NASTĘPSTWA CHOROBY NOWOTWOROWEJ 

Przerzuty do mózgu 

Różne przerzuty wewnątrzczaszkowe 

Przerzutowy chłoniak wewnątrzczaszkowy 

Zespoły paranowotworowe oraz zapalenie układu limbicznego 

ZMIANY WYWOŁANE LECZENIEM 

Napromienianie i chemioterapia 

Pseudoprogresja 

Pseudoodpowiedź 

PIERWOTNIE NIENOWOTWOROWE

Torbiel porencefaliczna

CHOROBY INFEKCYJNE, ZAPALNE I DEMIELINIZACYJNE CHOROBY INFEKCYJNE 

Choroby zakaźne ośrodkowego układu nerwowego – przegląd 

Zapalenie opon mózgowych 

Ropień 

Zapalenie wyściółki komór mózgu 

Ropniak 

Opryszczkowe zapalenie mózgu 

Zapalenie mózgu wywołane wirusem HHV-6 

Zapalenie mózgu wywołane wirusem Zachodniego Nilu 

Inne zapalenia mózgu 

Zapalenie móżdżku 

Wągrzyca OUN 

Borelioza, choroba z Lyme 

Zapalenie mózgu wywołane nabytym HIV

Zapalenie mózgu wywołane nabytą toksoplazmozą 

Zapalenie mózgu wywołane nabytym CMV 

Infekcje grzybicze 

Kryptokokoza 

Postępująca leukoencefalopatia wieloogniskowa 

Zespół zapalnej rekonstrukcji immunologicznej 

Inne manifestacje HIV/AIDS

CHOROBY DEMIELINIZACYJNE 

Stwardnienie rozsiane 

Zapalenie rdzenia kręgowego i nerwów wzrokowych 

Ostre rozsiane zapalenie mózgu i rdzenia kręgowego (ADEM) 

CLIPPERS 

DZIEDZICZNE CHOROBY METABOLICZNE I NEURODEGENERACYJNE 

Dziedziczne zaburzenia metaboliczne – przegląd 

Zespół Leigha

Zespół MELAS 

Zespół Kearnsa-Sayre’a 

Mukopolisacharydozy 

Leukodystrofia metachromatyczna 

Adrenoleukodystrofia związana z chromosomem X

Choroba Canavana 

Choroba Alexandra

Neurodegeneracja z odkładaniem żelaza w mózgu (

Neurodegeneracja związana z kinazą pantotenianu 

Choroba Huntingtona

Choroba Wilsona

NABYTE CHOROBY TOKSYCZNE/ METABOLICZNE

Nabyte choroby toksyczne/metaboliczne – przegląd 

UKŁADOWE CHOROBY O PODŁOŻU TOKSYCZNYM, METABOLICZNYM ORAZ ZWIĄZANE Z ZABURZENIAMI ODŻYWIANIA O MANIFESTACJI W OŚRODKOWYM UKŁADZIE NERWOWYM 

Hipoglikemia dorosłych 

Zaburzenia funkcji tarczycy 

Zaburzenia funkcji przytarczyc 

Choroba Fahra 

Encefalopatia alkoholowa 

Encefalopatia wątrobowa 

Ostra encefalopatia nadciśnieniowa, zespół tylnej odwracalnej leukoencefalopatii (PRES) 

Przewlekła encefalopatia nadciśnieniowa 

Idiopatyczne nadciśnienie śródczaszkowe 

Zatrucie tlenkiem węgla 

Nadużywanie różnych substancji 

Zespół osmotycznej demielinizacji 

Stwardnienie hipokampa 

Stan padaczkowy 

Przejściowa amnezja globalna (TGA) 

OTĘPIENIA I CHOROBY NEURODEGENERACYJNE  

Prawidłowe starzenie się mózgu 

Choroba Alzheimera 

Otępienie naczyniopochodne

Czołowo-skroniowe zwyrodnienie płatowe

Otępienie z ciałami Lewy’ego 

Choroba Creutzfeldta-Jakoba, obraz klasyczny 

Choroba Creutzfeldta-Jakoba, warianty 

Choroba Parkinsona 

Zanik wieloukładowy 

Zanik korowy tylny 

Zwyrodnienie korowo-podstawne 

Postępujące porażenie nadjądrowe 

Stwardnienie zanikowe boczne 

Zwyrodnienie Wallera 

Ataksje rdzeniowo-móżdżkowe 

Skrzyżowana diaschiza móżdżkowa 

Przerostowe zwyrodnienie oliwkowe 

ROZDZIAŁ 3: DIAGNOSTYKA NA PODSTAWIE LOKALIZACJI ANATOMICZNEJ KOMORY I ZBIORNIKI PŁYNOWE MÓZGOWIA 

Komory i zbiorniki pajęczynówki mózgowia – przegląd 

Jama przegrody przezroczystej (CSP)

Wewnątrzkomorowe wodogłowie obturacyjne

Zewnątrzkomorowe wodogłowie obturacyjne 

Stenoza wodociągu mózgu  

Wodogłowie normotensyjne 

Zastawki drenujące CSF i powikłania 

SIODŁO TURECKIE I PRZYSADKA  

Siodło tureckie i przysadka – przegląd 

Anomalie rozwojowe przysadki

Mikrogruczolak przysadki 

Makrogruczolak przysadki

Udar przysadki 

Torbiel kieszonki Rathkego 

Czaszkogardlak 

Zespół pustego siodła 

Przerost przysadki 

Limfocytarne zapalenie przysadki  

KĄT MOSTOWO-MÓŻDŻKOWY I KANAŁ SŁUCHOWY WEWNĘTRZNY (CPA-IAC) 

Kąt mostowo-móżdżkowy i kanał słuchowy wewnętrzny – przegląd 

Torbiel naskórzasta, CPA-IAC 

Torbiel pajęczynówki, CPA-IAC 

Porażenie Bella 

Neuralgia nerwu trójdzielnego 

Połowiczy kurcz twarzy

Nerwiak osłonkowy nerwu przedsionkowego 

Nerwiak osłonkowy innych nerwów

Oponiak, CPA-IAC

Przerzuty, CPA-IAC 

CZASZKA, TKANKI MIĘKKIE I OPONY MÓZGU

Czaszka, opony, tkanki miękkie głowy – przegląd 

CHOROBY NIENOWOTWOROWE 

Podciśnienie wewnątrzczaszkowe

Wyciek płynu mózgowo-rdzeniowego u podstawy czaszki 

Idiopatyczny wewnątrzczaszkowy pseudoguz zapalny 

Choroba IgG4-zależna

Dysplazja włóknista 

Choroba Pageta 

Pogrubienie kości czaszki 

Histiocytoza komórek Langerhansa, czaszka i mózg 

Neurosarkoidoza

Torbiel osłonki włosa  

NOWOTWORY 

Oponiak 

Oponiak złośliwy i oponiak atypowy

Naczyniak kości sklepienia czaszki

Szpiczak 

Przerzuty do kości czaszki i opon mózgowo-rdzeniowych

OKO, OCZODÓŁ I NERW WZROKOWY PRZEGLĄD 

Oczodół – przegląd

CHOROBY NIENOWOTWOROWE 

Zapalenie nerwu wzrokowego

Orbitopatia tarczycowa 

Idiopatyczny pseudoguz zapalny oczodołu

NOWOTWORY 

Glejak drogi wzrokowej 

Oponiak osłonek nerwu wzrokowego 

Część II: Kręgosłup

ROZDZIAŁ 1: ANATOMIA PRAWIDŁOWA I WADY WRODZONE ANATOMIA 

Anatomia prawidłowa kręgosłupa 

Rozwój kręgosłupa i rdzenia kręgowego

WADY ROZWOJOWE, WRODZONE I SKOLIOZA 

Przepuklina oponowo-rdzeniowa 

Grzbietowa zatoka skórna 

Proste zagłębienie ogonowe 

Zakotwiczenie rdzenia kręgowego 

Spektrum Klippla-Feila 

Dysplazja opony twardej 

Nerwiakowłókniakowatość typu 1 

Nerwiakowłókniakowatość typu 2 

Achondroplazja 

Kifoza 

Skolioza 

Skolioza zwyrodnieniowa 

ROZDZIAŁ 2: URAZY I KRWOTOKI 

Zespół wewnątrzrdzeniowy

Pourazowa jamistość rdzenia

Stłuczenie i krwiak rdzenia kręgowego 

Samoistny krwiak nadtwardówkowy

Krwiak podtwardówkowy

Krwawienie podpajęczynówkowe

ROZDZIAŁ 3: CHOROBY ZWYRODNIENIOWE I CHOROBY ZAPALNE STAWÓW KRĘGOSŁUPA CHOROBY ZWYRODNIENIOWE KRĘGOSŁUPA 

Nomenklatura w chorobie zwyrodnieniowej krążka międzykręgowego 

Choroba zwyrodnieniowa krążka międzykręgowego 

Zmiany krążka międzykręgowego typu bulging (wypuklina) 

Przepuklina krążka międzykręgowego odcinka szyjnego kręgosłupa 

Przepuklina krążka międzykręgowego odcinka piersiowego kręgosłupa

Przepuklina krążka międzykręgowego odcinka lędźwiowego kręgosłupa 

Ekstruzja krążka międzykręgowego, otworowa

Choroba zwyrodnieniowa stawów międzywyrostkowych kręgosłupa szyjnego 

Choroba zwyrodnieniowa stawów kręgosłupa lędźwiowego 

Guzek Schmorla 

Choroba Scheuermanna 

Nabyta stenoza kanału kręgowego w odcinku lędźwiowym 

Wrodzona stenoza kanału kręgowego 

Spondyloza odcinka szyjnego kręgosłupa 

Rozsiana samoistna hiperostoza szkieletu (Diffuse Idiopathic Skeletal Hyperostosis – DISH)

Kostnienie więzadła podłużnego tylnego – OPLL 

KRĘGOZMYK I KRĘGOSZCZELINA

Kręgozmyk – spondylolisteza

Kręgoszczelina – spondyloliza 

CHOROBY ZAPALNE, KRYSTALOPATIE I INNE CHOROBY ZAPALNE STAWÓW KRĘGOSŁUPA

Reumatoidalne zapalenie stawów u dorosłych 

Chondrokalcynoza (Calcium Pyrophosphate Dihydrate Deposition – CPPD) 

Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa

ROZDZIAŁ 4: CHOROBY INFEKCYJNE I ZAPALNE CHOROBY INFEKCYJNE 

Drogi szerzenia się infekcji 

Zapalenie opon rdzenia kręgowego 

Gruźlicze zapalenie kości i szpiku  

Ropień przykręgosłupowy  

Ropniak nadtwardówkowy 

Ropniak podtwardówkowy 

Wirusowe zapalenie rdzenia kręgowego 

Zapalenie rdzenia wywołane HIV 

Zakażenia oportunistyczne 

CHOROBY ZAPALNE I AUTOIMMUNOLOGICZNE 

Ostre poprzeczne zapalenie rdzenia kręgowego/ ostra poprzeczna mielopatia 

Ostre idiopatyczne poprzeczne zapalenie rdzenia kręgowego 

Stwardnienie rozsiane

Zapalenie rdzenia i nerwów wzrokowych 

Ostre rozsiane zapalenie mózgu i rdzenia (ADEM) 

Ostra zapalna polineuropatia demielinizacyjna (AIDP)

Przewlekła zapalna polineuropatia demielinizacyjna (CIDP)

Sarkoidoza

Zwyrodnienie sznurowe rdzenia kręgowego 

Mielopatia paranowotworowa 

ROZDZIAŁ 5: NOWOTWORY, TORBIELE I INNE ZMIANY PATOLOGICZNE NOWOTWORY 

Drogi szerzenia się nowotworów 

ZMIANY ZEWNĄTRZOPONOWE 

Przerzuty blastyczne do kości 

Przerzuty lityczne do kości 

Naczyniak  

Chłoniak 

Białaczka 

Pojedynczy guz o utkaniu szpiczaka 

Szpiczak mnogi 

ZMIANY WEWNĄTRZOPONOWE POZARDZENIOWE 

Nerwiak osłonkowy 

Oponiak 

Nerwiakowłókniak 

Przerzuty, rozsiew drogą płynu mózgowo-rdzeniowego 

ZMIANY WEWNĄTRZRDZENIOWE 

Gwiaździak

Klasyczny wyściółczak 

Wyściółczak śluzakowatobrodawkowaty 

Przerzuty do rdzenia kręgowego 

NOWOTWORY I OBRAZ ZMIAN PO LECZENIU 

Mielopatia popromienna

Szpik kostny kręgosłupa po radioterapii 

Radikulopatia lędźwiowa przednia 

TORBIELE NIENOWOTWOROWE I STANY NAŚLADUJĄCE GUZY TORBIELE 

Artefakt przepływu płynu mózgowo-rdzeniowego 

Torbiel okołokorzeniowa

MASY NIENOWOTWOROWE I STANY NAŚLADUJĄCE GUZY 

Tłuszczakowatość nadtwardówkowa

Prawidłowy obraz szpiku kostnego

Choroba IgG4-zależna/idiopatyczny przerost opony twardej

CHOROBY NACZYNIOWE I UKŁADOWE NACZYNIOWE ZMIANY OGNISKOWE 

Anatomia naczyniowa 

Malformacja naczyniowa typu 1 (dAVF)/przetoka oponowa tętniczo-żylna rdzenia kręgowego – typ1 

Zawał rdzenia kręgowego 

MANIFESTACJE CHORÓB UKŁADOWYCH W KRĘGOSŁUPIE 

Osteoporoza 

ROZDZIAŁ 6: NERWY OBWODOWE I SPLOTY NERWOWE

Anatomia prawidłowa nerwów obwodowych i splotów nerwowych 

Guz górnego otworu klatki piersiowej  

Zespół górnego otworu klatki piersiowej 

Odnerwienie mięśni

Awulsyjne uszkodzenie splotu ramiennego 

Idiopatyczne zapalenie splotu ramiennego 

Neuropatia przerostowa 

Neuropatia nerwu udowego

Neuropatia nerwu łokciowego 

Neuropatia nerwu nadłopatkowego 

Neuropatia nerwu pośrodkowego 

Neuropatia nerwu strzałkowego wspólnego 

Neuropatia nerwu piszczelowego